СӨЖ тапсырмасы: «Ғылыми жазбаша мәтіннің композициясы» тақырыбына баяндама жасау.

СОӨЖ тапсырмасы:  
Тапсырма 1. Тақырып бойынша глоссарий құру.

Қазақша		Орысша	Ағылшынша
1.	Абсорбция - заттардың газ қоспасынан немесе сұйықтықтан сұйықтармен немесе қатты заттармен сіңуі; газ қоспаларын бөлу, газдарды қоспалардан арнайы қондырғыларда - абсорберлерде тазарту үшін өндірісте қолданылады	Абсорбция — поглощение веществ из газовой смеси или жидко­сти жидкостями или твердыми телами; применяется в промышлен­ности для разделения газовых смесей, очистки газов от примесей в специальных аппаратах — абсорберах	Absorption - the absorption of substances from a gas mixture or liquid by liquids or solids; used in industry for separating gas mixtures, cleaning gases from impurities in special apparatuses - absorbers
2.	Автоклав - жабық жүйеде қысыммен химиялық реакцияларды жүргізуге арналған аппарат	Автоклав — аппарат для проведения химических реакций под давлением в замкнутой системе	Autoclave - an apparatus for carrying out chemical reactions under pressure in a closed system
3.	Антибиотиктер - бұл микроорганизмдер тіршілік әрекеті барысында пайда болатын және қоршаған микробтарды жою қабілеті бар заттар; қазіргі уақытта 400-ден астам антибиотиктер оқшауланған және сипатталған, олардың көпшілігін синтетикалық жолмен алуға болады	Антибиотики — вещества, образуемые микроорганизмами в про­цессе их жизнедеятельности и обладающие способностью убивать окружающих микробов; в настоящее время выделено и описано бо­лее 400 антибиотиков, многие из которых можно получить синтети­ческим путем	Antibiotics are substances formed by microorganisms in the course of their vital activity and having the ability to kill the surrounding microbes; currently, more than 400 antibiotics have been isolated and described, many of which can be obtained synthetically
4.	АГРЕГАТ (агрегат, агрегат) - бірнеше түрлі типтегі байланыстар бірлесіп жұмыс істеуге арналған машиналар, құрылғылар	АГРЕГА́Т (агрегат, aggregate) –  соединения нескольких разнотипных машин, аппаратов в одно целое для совместной работы	AGGREGATE (aggregate, aggregate) -  connections of several different types machines, devices in one piece for collaboration
5.	АРЕОМЕТР (ареометр) - сұйықтықтар мен ұнтақ тәрізді сусымалы материалдардың тығыздығын өлшеуге арналған құрал.	АРЕОМЕТР (ареометр, areometer) – прибор для измерения плотности жидкостей и сыпучих материалов, например, порошков.	AREOMETER (hydrometer, areometer) - a device for measuring the density of liquids and bulk materials, such as powders.
6.	Адгезив(жабысқақ, желім) - екі іргелес фазаның байланысын қамтамасыз ететін зат	АДГЕЗИ́В (адгезив, adhesives) – вещество, обеспечивающее соединение двух прилегающих фаз	ADHESIV (adhesive, adhesives) - a substance that provides the connection of two adjacent phases
7.	Крем (кілегей, кілегей) - дисперсиялық ортасы, әдетте, сақтау температурасында ағынның Ньютон типіне ие және реологиялық параметрлердің төмен мәніне ие жергілікті қолдануға арналған бір, екі немесе көп фазалы дисперсті жүйе.	КРЕМ (кре́м, cream) – одно-, двух-или многофазовая дисперсная система для местного применения, дисперсионная среда которой при температуре хранения имеет, как правило, ньютоновский тип течения и низкое значение реологических параметров.	CREAM (cream, cream) - one-, two- or multiphase dispersed system for local application, the dispersion medium of which at storage temperature has, as a rule, Newtonian type of flow and a low value of rheological parameters.
8.	АДСОРБАТ - адсорбция процесінде адсорбенттің бетіне шоғырланған зат немесе заттар қоспасы;	АДСОРБА́Т  вещество или смесь веществ, которые концентрируются на поверхности адсорбента в процессе адсорбции;	ADSORBAT is a substance or a mixture of substances that concentrate on the surface of the adsorbent during the adsorption process;
9.	Химиялық технология- табиғи шикізаттарды химиялық жолдар арқылы тұтыну әдістері мен процестері жайындағы ғылым.	Химическая технология - это наука о методах и процессах химического потребления природного сырья.	Chemical technology is the science of methods and processes of chemical consumption of natural raw materials
10.	Табиғи заттардың химиясы мен технологиясы-өсімдіктер мен жануарлардан шыққан алғашқы өңдеудің кейбір өнімдерін зерттейтін фармацевтикалық ғылымдардың бірі.	Химия и технология природных веществ - одна из фармацевтических наук, изучающая некоторые продукты первичной переработки растительного и животного происхождения.	Chemistry and technology of natural substances is one of the pharmaceutical sciences that studies some of the primary processing products of plant and animal origin.
11.	Дәрілік заттар - жүктіліктің алдын алу, адамның ауруларын алдын-алу, диагностикалау және емдеу немесе ағзаның күйі мен функцияларын өзгерту үшін қолданылатын табиғи, синтетикалық немесе биотехникалық шыққан заттар немесе олардың қоспалары.	Лекарственные средства-вещества природного, синтетического или биотехнического происхождения или их смеси, используемые для предупреждения беременности, профилактики, диагностики и лечения заболеваний человека или изменения состояния и функций организма.	Medicinal products - substances or mixtures thereof of natural, synthetic or biotechnical origin used to prevent pregnancy, prevent, diagnose and treat human diseases, or change the state and functions of the body.
12.	Гомеопатия – науқасты дәрінің өте аз мөлшерімен (дозамен) емдеу жүйесі. Негізгі принципі -« ұқсасты ұқсаспен емдеу», яғни сау адамға көп мөлшерде бергенде ауру туғызатын дәріні ауру адамға өте аз мөлшерде жиі беріп емдеу әдісі.	Гомеопатия-система лечения больного с минимальным количеством лекарств (доз). Основной принцип - » лечение подобным Аналогом", то есть метод лечения, который вызывает заболевание при передаче большего количества здоровым людям, часто придавая больному очень небольшое количество.	Homeopathy is a system of treating a patient with a very small a
13.	Олардың мүшелері, тіндері және жануарлар денесінің шырындары алынады. Биологиялық белсенді қосылыстар ретінде гормоналды заттар бар заттардың күрделі кешені.	Органопрепаратты. Отбирают их органы, ткани и соки тела животных. Сложный комплекс веществ, содержащих гормональные вещества в качестве биологически активных соединений.	Organopreparations. Their organs, tissues and juices of the animal's body are extracted. A complex complex of substances containing hormonal substances as biologically active compounds.
14.	Витаминдер. Олардың арасында химиялық жеке синтетикалық заттар да (аскорбин қышқылы, тиамин, никотин қышқылы, цианокобаламин және т.б.) және заттардың күрделі кешендері (концентраттар, сығындылар, сироптар) бар.	Витамины. Среди них химические отдельные синтетические вещества (аскорбиновая кислота, тиамин, никотиновая кислота, цианокобаламин и др.) и сложные комплексы веществ (концентраты, экстракты, сиропы).	Vitamins. Among them are chemical individual synthetic substances (ascorbic acid, thiamine, nicotinic acid, cyanocobalamin, etc.) and complex complexes of substances (concentrates, extracts, syrups).
15.	Дистиллятор  сұйық қоспаларды құрамы жөнінен әр басқа фракцияларға ажырату. Қоспа құрамбөліктерінің қайнау температураларының әр түрлі болуына негізделеді.	Дистиллятор разделение жидких примесей по составу на каждую другие фракции. Основываются на различных температурах кипения компонентов смеси.	Distillers distinguish liquid mixtures by composition into different fractions. The mixture is based on the different boiling points of the components.

 
СӨЖ тапсырмасы: 
«Ғылыми жазбаша мәтіннің композициясы»  тақырыбына баяндама жасау.
Мәтін  деп   өзіне тән ерекшеліктері бар, белгілі бір заңдылыққа ие күрделі семантикалық - құрылымдық жүйені айтамыз. Мәтін арқылы бүкіл тілдік бірліктер іске қосылады,  сол себепті мәтін ерекше әрі күрделі тілдік таңба болып есептеледі. Осыған орай мәтінді талдау, мәтіннің түзілімі мен құрылымын сараптау, оны  тану, мәтін жасау  барысындағы тілдік бірліктердің қызметін анықтау  бұл қазіргі кездегі басты мәселеге айналды. Біршама ғасырлардан бері адам баласы мәтіннің өзіне сай  болмысы мен қасиетін зерттеуге ұмтылып келе жатса да, мәтіннің қазіргі заман талабына қарай зерттеуді қажет ететін тұстары әлі де өте көп. Дәл осы бағытта  жаңадан қалыптаса бастаған қазақ мәтінінің лингвистикасы жас болса да, даму барысында біршама тәжірибе жинақтаған болатын. Бұл еңбектер қазақ тілі білімінде соңғы он жылдағы біраз зерттеулерді қамтып отыр. Қазіргі ғылымның жаңаша , тоғысқан салаларының пайда болып жатқан кезінде қазақ тілі  мәтіні лингвистикасының мәселелерін жан-жақты зерттеу  маңызды  болып табылады.
Мәтін танушылар көркем мәтінді, ол мәтіндердегі тілдік бірліктерді авторлық стильдік мақсатқа қарай шебер, тиімді әрі өз орнымен қолданылуы жағынан әлі күнге дейін қарастырып келеді. Осындай  мәселелер тек қана көркем мәтін түріне қатысты зерттеулер болғанымен, дегенмен ғылыми мәтін және оның негізгі ұғымдары, мәтіннің өзіне тән ерекшеліктері туралы мәселелерді зерттеу кейінгі уақытта  ғана қолға алына бастаған болатын.  Осы мақсатта ғылыми стильдің талабынан пайда болатын  ғылыми мәтінге тән кей тұстары, ғылыми сөйлеудегі оның тілдік құралдардың қолданылу ерекшеліктері Сара Қоянбекованың мәтін жайлы мақаласында жалпылама тұрғыда түсінікті қылып баяндалған екен.   Біз  мәтіннің көптүрлілігі және көпқырлылығын ескеретін болсақ, ғылыми мәтіннің  өз кезегінде басқа мәтін типтеріне қолданылатын жалпы заңдылықтардан тыс болмауы, сондай ақ ол мәтін өзіне тән  мағыналық сипатымен де,баяндау тәсілімен де ерекшеленетінін естен шығармауымыз керек.
    Ғылыми мәтін де өз қабылдаушысын тапқан сәттен  бастап қана  қалған   адамдармен қабылданады. Солай ғана ғылыми мәтін өзінің зерттеу сипаты жағынан генетикалық байланыста болатын біршама тұтас мәтіндермен  де жақсы араласып, сол мәтіндермен бірге бір мәтін ішіне енеді, сонымен қатар мәтіннің бір элементі ретінде қалыптасып кетеді.
Айтылатын сөзде ғылыми тілдің ең негізгі принциптері    ретінде –  ықшамдылық, дерексіздік, дәлдік қалыптасқан. Олар ойлау қабілетінің  ғылыми типі мен мәтінді қабылдаушымен байланысты, оған тән белгілер болып есептелінеді.Ғылыми мәтіннің авторы әрдайым өзі тақырып ретінде қарастыратын мәселені толығымен баяндап, түсіндіріп  шығуға ұмтылады, бірақ осы орайда әр автордың үддеден шығуы әр түрлі болып келеді. Ғылыми мәтінде рационалды бағыт үстем болып тұратыны белгілі, сол себепті ол өзінің кең көлемділігімен,талдап қорытушылығымен,логикалық құрылымымен ерекшеленеді. Ғылыми стильдегі мәтінде сөздің желісі көбінесе логикалық жүйеге бағынып жатады,  мәтінде өзара бір бірімен тығыз байланыста болатын  арнайы ақпараттар сөздерді сипаттау түрінде баяндалып, мәтіндегі дәлдікке ерекше мән беріледі. Оның өзі ғылыми мәтіндердің мамандандырылған ақпаратты   беру, оны қабылдау жағынан басқа да коммуникация түрінен  екендігін көрсетеді.
Ғылыми мәтін әртүрлі авторлармен жасалып, әр түрлі мәселелерге арналуы мүмкін және ол ғылыми танымның түрлі деңгейлерінде көрініс таба алады. Сонымен қатар, ғылыми мәтін тілдік жүйенің белгілі бір лексикалық және лексика-грамматикалық бірліктерінің жиынтығы ретінде көрініс табады. Кез-келген әдеби шығарма сияқты ғылыми мәтін де оқырман үшін жазылады, сондықтан да оқушының нәтижелі білімді алуы – мәтіннің негізгі мақсаты. Мәтіннің үзіктері бір бірімен синтаксистік жағынан ұйымдасып тұруы оның жалпы коммуникативтік мақсатына  астарлас келуімен қатар, семантикалық-синтаксистік ұйымдасқан әрі  тұтас мәтін ретінде көрінуіне  көмегін тигізеді.
Қорыта келе, ғылыми мазмұн негізі – оқырман сезіміне бағытталмай, адамның миына әсер ету және ақпаратты нақты , түсінікті түрде жеткізу. Осыған қарап ғылыми мәтіннің ғылыми қарым-қатынас аясында басты тілдік өнім екендігін көре аламыз. Мәтін автор мен оқырманның  тілдік ойлауының өзара әрекеті. Сондықтан, кез-келген мәтін коммуникацияның нәтижесі, яғни автор мен оқырман арасындағы тығыз байланыс болып табылады.