Дәрілік заттың тұрақтылығын зерттеу негіздері cессия сұрақтары

 
Теориялық сұрақтар тізімі
 
 1)Дәрілік заттардың тұрақтылығын тексеру үшін Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің фармакопеялық комитеті мен реттеуші органдардың талаптары.
Сақтау кезінде барлық дәрілік заттар химиялық қосылыстардың, орама материалдарының және қоршаған ортаның әртүрлі әсеріне ұшырайды, бұл олардың тұрақтылығына әсер етеді.
Тұрақтылық - бұл дәрі-дәрмектің химиялық, физикалық, микробиологиялық жәнебиофармацевтикалыққасиеттерін көрсетілген мерзім ішінде сақтау қабілеті, сондай-ақ дәрілік препараттардың(ДП) маңызды сапа көрсеткіші. Тұрақтылықты сынаудың мақсаты - температура, ылғалдылық және жарық сияқты қоршаған ортаның түрлі факторларының әсерінен әсер етуші заттың немесе дәрілік заттың сапасының уақыт бойынша өзгеруі туралы мәліметтер алу, сонымен қатар қайталама сынақтардың жиілігін белгілеп, ДП-тың мерзімі мен сақтаудың ұсынылатын шарттарын белгілеу болып табылады.   
Сақтау мерзімі (жарамдылық мерзімі) –ДП, өз қаптамасында көрсетілген шарттарда сақталған кезде бекітілген спецификацияларына сәйкес келетінін көрсететін уақыт кезеңі.
Дәрілік заттардың тұрақтылығын тексеру үшін ҚР ДСМ-нің фармакопеялық комитеті мен реттеуші органдардың талаптары2020жылдың 28қазанында қабылданған №165 бұйрығымен регламенттеледі. 
ДП-тың тұрақтылығын тексеру үшін мынандай басты талаптар қойылады:

1. Тұрақтылыққа тексеру жұмыстарының мақсаты анықтау. Ол әр түрлі экологиялық факторлардың әсерінен дәрілік заттардың сапасының уақыт бойынша өзгеруі туралы мәліметтер алу үшін, дәрілік заттарды сақтау мерзімін және қайталап бақылау кезеңін белгілеу үшін, дәрілік заттарды сақтау шарттары бойынша ұсыныстар әзірлеу үшін ж/е т.с.с. мақсатта жүргізілуі мүмкін.
2. Тұрақтылықты зерттеу шарттары дәрілік препараттың түрімен, дәрілік препарат құрамындағы компоненттер санымен, дәрілік заттың шығу тегімен, сондай-ақ дәрілік формасымен анықталады.
3. Тұрақтылықты зерттеудің келесі шарттары қолданылады:

1) стрессті тұрақтылықты зерттеу;
2) жеделдетілген тұрақтылықты зерттеу;
3) ұзақ мерзімді тұрақтылықты зерттеу.

• Ø  Стрессті тұрақтылықтын зерттеуДЗ-дың разработкасы кезінде қолданылады және тұрақтылықтың жеделдетілген зерттеулерінен басқа жағдайларда орындалады.Бұл зерттеулер ДЗ компоненттерінің ыдырау реакцияларының сипаты мен бағытын анықтауға ж/е негізгі ыдырау өнімдерін анықтауға мүмкіндік береді.
• Ø  Жеделдетілген тұрақтылықты зерттеу дәрілік заттарды әзірлеуде, тіркеу құжаттарын дайындауда және дәрілік заттың сапасын растау үшін қолданылады, олар ыдырау процестерін тездететін және дәрілік заттардың физико-химиялық қасиеттерін нашарлататын жағдайларда жүргізіледі.
• Ø  Ұзақ мерзімді тұрақтылықты зерттеу дәрілік заттарды әзірлеуде, тіркеу дерекнамасын дайындауда, дәрілік заттың сапасын растау және тіркеу құжатына өзгерістер енгізу үшін қолданылады. Зерттеу ДЗ-дың физикалық, химиялық, биологиялық, биофармацевтикалық жәнемикробиологиялық қасиеттерін, шартты сақтау кезеңінде және одан кейін, сондай-ақ сатылатын елде күтілетін сақтау кезеңіндегі жағдайларда бағалау арқылы жүргізіледі.
  1. Фармацевтикалық субстанцияның зертханалық үлгілері тұрақтылық туралы негізгі ақпаратты алу үшін пайдаланылмайды. Мұндай үлгілерді зерттеу туралы мәліметтер фармацевтикалық субстанцияның тұрақтылығын растайтын қосымша ақпарат ретінде ғана қолданылады.
  2. Барлық зерттеулер тұрақтылыққа тексеру әдістерінің түрлеріне байланысты, барлық ережелерді ескеріп жүргізілуі керек.

2)Дәрілік заттардың тұрақтылықты анықтауға арналған ДДҰ материалдарын, GMP ережелерін зерттеу.
GMP ережелерінде тұрақтылықты кейінгі зерттеу бағдарламасы бойынша жұмыс туралы есеп өнімнің жарамдылық мерзімі аяқталғанға дейінгі барлық кезеңді қамтуы керек және атап айтқанда келесі деректерді қамтуы керек делінген: әртүрлі дозалар үшін партияның нөмірлері  және әр түрлі партия өлшемдері; физикалық, химиялық, микробиологиялық және биологиялық сынақ әдістері туралы мәліметтер; жарамдылық критерийлері; тестілеу әдістеріне сілтемелер; орау түрінің сипаттамасы; сынақтардың жиілігі (уақыт бойынша бақылау нүктелері); сақтау шарттарының сипаттамасы; осы препаратқа тән басқа да қажетті индикаторлар.Дәрі-дәрмектердің тұрақтылығы көбінесе орау материалының химиялық құрамы мен қасиеттеріне байланысты. Алынған сәттен бастап пациенттің қабылдауына дейін бұл заттар байланыста болады, сондықтан әртүрлі өзара әрекеттесулерге  енуі мүмкін. Инъекциялық ерітінділерді сақтауға  арналған орау материалдарына ерекше жоғары талаптар қойылады. Қаптама материалының  тұрақтылығы ғана емес, сонымен қатар дәрі-дәрмектерді температура, жарық, қоршаған орта ылғалдылығынан қорғау  қабілеті де маңызды.Осылайша, Тұрақтылықтың Қабілеті Дәрілік заттардың қасиеттерін сақтауға(химиялық,Жеке,Физика-химиялық,Биологиялық,Микробиологиялық,Фармакологиялық және биофармацевтикалық)  жарамдылық мерзімі ішінде ерекшеліктер талаптарының . тұрақтылықты арттыруға қол жеткізуге болады Нәтижесінде зерттеу механизмнің химиялық және дәрілік заттарды сақтау кезінде осы процестерді тежеу әдісін анықтау,белсенді әрекеттерді ұзарту әдістерін Дәрілік формалардың субстанциялары арқылы жүргізеді.
Дәрілік заттардың тұрақтылығын жоғалтуының басты себептері :
1. Тиімділіктің төмендеуі
2. Биожетімділіктің төмендеуі
3. Микроорганизмдердің контаминациясы
4. Уытты ыдырау өнімдерінің түзілуі
5. ДЗ сыртқы түрінің өзгеруі
3)Дәрілік формаларда дәрілік тұрақтылықты анықтау үшін көрсеткіштерді таңдау.
Жалпы, ДЗ-дың тұрақтылығына әсер ететін мынандай 3 физикалық факторлар бар: температура, жарық, ылғалдылық.Сол себепті ДП-тарды тұрақтылыққа анықтағанда әсер ететін факторлардың белгілі бір сандық көрсеткіштерін таңдап тексеруді жүргізеді. Көрсеткіштерді таңдау тұрақтылыққа тексеру әдістерінің таңдалған түріне байланысты әртүрлі болады. 
Стрессті тұрақтылықтын зерттеу

• Температура-жеделдетілген тексерулерге қарағанда 10°С-қа арттылып отырады(50°С, 60°С, т.б.);
• Ылғалдылық 75% ж/е одан жоғары;
• Тотығу ж/е фотолиз реакциялары мен 
• керек жағдайда қышқылдық/сілтілік гидролиз жүргізеді;

Жеделдетілген тұрақтылықты зерттеу

• Температура ДП-тың мүмкін сақтау температурасынан 10-15°С-ға жоғары болады;
• Ылғалдылық орташа деңгейден жоғары;

Ұзақ мерзімді тұрақтылықты зерттеу

• Температура (25±2°C) сәйкесінше ылғалдылық (60±5%)
• Температуры (30±2°С)сәйкесінше ылғалдылық (65±5%) болады.

Тұрақтылыққа тестілеуге қойылатын талаптарды үйлестіруге арналған материалдарғаҚР МФ-сын, «Дәрілік затты өндірушінің тұрақтылыққа зерттеу жүргізу, сақтау мерзімін белгілеу және дәрілік заттарды қайта бақылау ережелерін бекіту туралы» ҚР ДСМ-нің фармакопеялық комитеті мен реттеуші органдардың талаптары жазылған 2020жылдың 28қазанында қабылданған №165 бұйрығынж/е ең маңыздысы осы тұрақтылыққа тестілеуге қойылатын талаптарды үйлестіруге арналған материалдар жазылған ж/е 2003жылы 6 ақпанда қабылданған ICH Q1Aқұжаты. 
Бұл ICH QIA үш аймақта: ЕО, Жапония және АҚШ-та тіркеуге өтініш беру үшін жеткілікті болатын жаңа дәрі-дәрмектің немесе дәрілік заттың тұрақтылығы туралы мәліметтер жиынтығын анықтайды. Құжат әлемнің басқа аймақтарына тіркелу немесе экспорттау сынақтарын қамтуға арналмаған, дегенмен нұсқаулық жаңа дәрі-дәрмектерге арналған тұрақтылық туралы деректердің негізгі жиынтығын қамтамасыз етуге бағытталған, бірақ бағаланатын материалдардың нақты ғылыми негіздері мен сипаттамаларына байланысты туындауы мүмкін көптеген әртүрлі практикалық жағдайларға икемді.
Тұрақтылықты сынаудың мақсаты температура, ылғалдылық және жарық сияқты қоршаған ортаның түрлі факторларының әсерінен дәрілік зат немесе дәрілік өнім сапасының уақыт бойынша өзгеретіндігін дәлелдеу, сондай-ақ препараттың қайта сынау кезеңін белгілеу болып табылады. 
Осы нұсқаулықта анықталған сынақ жағдайларын таңдау үш аймақтағы климаттық жағдайлардың әсерін талдауға негізделген: ЕО, Жапония және АҚШ. Әлемнің кез-келген нүктесінде орташа кинетикалық температураны климаттық мәліметтерден алуға болады, ал бүкіл әлемді төрт климаттық аймаққа бөлуге болады (І-ден ІV-ге дейін). Бұл нұсқаулық I және II климаттық аймақтарға қатысты.ЕО-ның кез-келген аймағында, Жапонияда және АҚШ-та алынған тұрақтылық туралы ақпарат қалған екі аймақ үшін, егер ақпарат осы нұсқаулыққа сәйкес келсе және өнім туралы ақпарат ұлттық стандартқа сәйкес келсе, өзара қолайлы болады деген қағида бар. 
 Жоғарыда айтылған осындай маңызды материалдар арқылы тұрақтылыққа тексеруге қойылатын талаптарды үйлестіруге болады. 
4)Тұрақтылыққа тестілеуге қойылатын талаптарды үйлестіруге арналған материалдар.
Үйлестіруге арналған материядарға келер болсақ тұрақтылықты сынау, зерттеу және айналымға шығару үшін тіркеу дерекнамасында ұсынылған қаптаманы ұқсас немесе қайта жаңғыртатын тығындау құралдары бар контейнерлерге арналған фармацевтикалық субстанцияда жүргізілуі тиіс. 
    Тұрақтылықты сынауда еріткіштің енуіне мүмкіндік беретін, бірақ ерітіндінің жоғалуына жол бермейтін контейнерлер еріткішті тасымалдау механизмі контейнерлердің бір бетін сіңіруден, контейнер материалы арқылы диффузиядан және еріткіштің екінші бетінен десорбциясынан тұрады. Еріткішті тасымалдану ішінара қысым градиентіне сәйкес жүреді. Жартылай өткізгіш қаптаманың мысалдары: үлкен көлемді паректеральды дәрі-дәрмектерге арналған полимерлі қаптар мен тығыздығы төмен полиэтиленнен жасалған жұмсақ қаптар, сондай-ақ тығыздығы төмен полиэтиленнен жасалған ампулалар, бөтелкелер мен флакондарды да жатқызамыз.  Әртүрлі материалдардан жасалған дәрі-дәрмектер тұтыну қаптамаларында орналастырылса, онда барлық жағдайларда тұрақтылықты салыстырмалы зерттеулер жүргізіледі. Белгілі бер дәрілік нысан тұрақтылығын зерттеу көмелі ең кіші және ең үлкен тұтыну қаптамаларында жүргізіледі.
5)Инъекцияға арналған ерітінділердің тұрақтылығын жақсарту үшін қолданылатын қосымша ингредиенттер.
Стабилизаторлар-бұл химиялық заттар тұрақтылығын арттыратын заттар
инъекцияға арналған ерітінділердегі дәрілік заттардың тұрақтылығы.
Тұрақтандырғыштарға қойылатын талаптар:

• Науқас үшін таза және қауіпсіз болуы керек (фармакологиялық индифференттілік);
• Медициналық практикада қолдануға рұқсат етілуі керек;
• Қолданылатын концентрацияда тиімді болуы керек (өзінің функционалдық мақсатын орындау);
• Химиялық тазалық;
• Қол жетімділік.

Жеңіл тотықтырғыш заттардың ерітінділерін тұрақтандыру үшін фармацевтикалық тәжірибеде қосымша заттар қолданылады,тотығуды болдырмайтын антиоксиданттар.
Антиоксиданттарға қойылатын талаптар:

• Антиоксиданттардың өздері ретінде қолданылатын дозаларда зиянсыздық,

және олардың метаболизмі ингредиенттер (тітіркендіретін және аллергизациялайтын әрекеттер);

• Ең төменгі концентрациядағы тиімділік;
• Дисперсиялық ортада жақсы ерігіштігі.

Ерітінділердің микробиологиялық тұрақсыздығын болдырмауды инъекцияға әртүрлі химиялық заттарды қосу арқылы қол жеткізуге болады
антибактериалды заттар-микробқа қарсы стабилизаторлар (консерванттар).
Консерванттар –микроағзалардың контаминациясын және көбеюін болдырмайтын  дәрілік препараттар құрамындағы көмекші заттар.
Консервантты таңдау анықталады:

• Дәрілік препараттың құрамы;
• Ортаның рН;
• Препаратты қолдану режимі.

Қуықішілік, көзішілік дәрілік заттар немесе жұлын сұйықтығына қолжетімділігі бар басқа да инъекциялар,сондай-ақ бір реттік дозадан асатын 15 мл, құрамында консерванттар болмауы керек.
6)ҚР ДМ фармакопеялық комитеті мен бақылаушы органдардың таблеткалар мен капсулалардың тұрақтылығын тексеруге қоятын талаптары.

• Барлық API үшін деградация өнімдерінің сыртқы түрін, санын және мазмұнын бағалау қажет. Егер мүмкін болса, өзгеріске ұшырайтын басқа индикаторларды да тексеру қажет.
• Дәрілік заттар үшін сыртқы түрінің көрсеткіштері, API сандық құрамы және деградацияға ұшырайтын өнімдердің құрамы барлық дәрілік формалар бойынша, сондай-ақ консерванттар мен антиоксиданттар құрамына, егер бұл дәрілік препаратқа қатысты болса, бағалануы керек.
• Көп мөлшерлі стерильді және стерильді емес дәрілік формалардың микробиологиялық тазалығын бақылау керек. Зерттеулер кем дегенде сақтау мерзімінің басында және соңында жүргізілуі керек. Кейінгі тұрақтылық зерттеулерінде микробиологиялық тазалықты бақылау, егер микробиологиялық сапа деңгейіне әсер етуі мүмкін өзгерістер енгізілмесе, жүргізілмейді.

 
7)Таблеткалар мен капсулалардың тұрақтылығын анықтауға арналған көрсеткіштерді таңдау (ҚР МФ І).
Тұрақтылық-дәрілік заттың жарамдылық мерзімі ішінде химиялық, физикалық, микробиологиялық, биофармацевтикалық және фармакологиялық қасиеттерін сақтау қабілеті.Тұрақтылықты сынау, зерттеу жане айналымға шыгару үшін тіркеу дерекнамасында ұсынылған қаптаманы ұқсас немесе қайта жанғыртатын тығындау құралдары бар контейнерлерге арналған фармацевтикалық субстанцияда жүргізілуі тиіс. 
Капсулалар - қатты немесе жұмсақ қабықшасы әр түрлі формадағы және сыйымдылықтағы қатты дәрілер, әдетте капсулаларда белсенді ингредиенттің бір дозасы болады.   Капсулалар оральды қолдануға арналған.Капсула қабығы желатиннен немесе басқа заттардан жасалған.
Капсуланы келесідей жіктеуге болады:
- қатты капсулалар;
- жұмсақ капсулалар;
- ішек капсулалары;
- модификацияланған шығарылымы бар капсулалар;
Капсулалар келесі көрсеткіштер бойынша бақыланады:
- қабықтың сипаттамасы және капсула құрамы; 
- идентификация;
- массаның біртектілігі;
- құрам біртектілігі;
- туыстық қоспалар;
- ыдырау;
- еріту;
- кептіру кезінде немесе су кезінде массаның жоғалуы;
- микробиологиялық тазалық;
- сандық анықтау.
Таблеткалар-бір немесе бірнеше белсенді заттардың бір дозасын қамтитын және пресстеу арқылы алынған қатты дәрілік форма. Ішке қолдануға арналған таблетканы келесідей жіктеуге болады:

• қабығы жоқ таблетка;
• қапталған таблеткалар;
•  көпіршікті таблетка;
• еритін таблеткалар;
• дисперсті таблеткалар;
• ауыз қуысында дисперсті таблетка;

Таблеткалар әдетте келесі сапа көрсеткіштері бойынша бақыланады:

• сипаттама;
• идентификация;
• орташа массаның және массаның біртектілігі;
• құрам біртектілігі;
• қажалу;
• ұсақтауға төзімділік;
• ыдырау;
• еріту;
• кептіру кезінде немесе суда массаның жоғалуы;
• туыс қоспалар;
• микробиологиялық тазалық;
• сандық анықтау.

Қорыта келгенде, Дәрілік түрі ретінде таблеткалар кең таралғанбүкіл әлемде. Қазіргі уақытта таблетка препараттарыдайын дәрілік нысандардың жалпы көлемінің 80% - ға жуығы болып келеді.Капсула — құрамында инкапсуляты бар қатты немесе жұмсақ желатинді қабықтан (бұрын — крахмалды қабықтан) тұратын, қосымша заттар қосылған немесе қосылмаған бір немесе бірнеше белсенді әсер ететін заттар бар дозаланған дәрілік түр болады.
8)                         Тұрақтылыққа тестілеуге қойылатын талаптарды үйлестіру туралы материалдар.
Тұрақтылык ерекшеліктері барлық дәрілік нысандардың сапа көрсеткіштерінің тізбесін қамтиды;
1)сипаттама
2)туыстас қоспалар(ыдырайтын өнімдер)
3)белсенді заттардын сандық анықтамасы
Қалған сапа  көрсеткіштерін  тұрақтылык ерекшелігіне қосу дәрілік нысаннын түрімен аныкталады.
Фармацевтикалық субстанция сапасы көрсеткіштерінің елеулі өзгерістері сапа көрсеткіштері тұрақтылық ерекшелітерінен тыс шығатын өзгерістер елеулі өзгерістер болып табылады.Дәрілік препарат сапасы көрсеткіштерінің елеулі өзгерістеріне:
1) құрамындагы белсенді ингридиенті мәнінің алғашқы мәнінен 5% төмендеуі(шығару кезінде)
2) кез келген ыдырау өнімі құрамының белгіленген шегінен асу
3) Ph сутегы көрсеткіші мәнінің белгіленген шегіне сәйкес келмеуі
4) таблеткалардың,капсулалар мен суппозиторийлердің еру жылдамдығын белгіленген нормаларына сәйкес келмеуі
5 )сырткы түрімен физикалық қасиеттерінің (түсі ,гомогендігі,қаттылығы,ылғалдануы жане т.б) белгіленген нормаға сәйкес келмеуі
Тұрактылықтың ерекшелігімен регламенттелген сапа көрсеткіштерінің мәндері белгіленген нормалар немесе шектер болып табылады .Егер орташа өзгерістер фармацевтикалық субстанцияның және дәрілік препараттың жеделдетілген зерттеулері  негізінде анықталса,онда зерттеулерді аралық жағдайларда қайталау қажет.
Тұрактылыкка тестілеуге қойылатын талаптарды үйлестірге арналган материалдар.
Белгілі бір дәрілік түрдің тұрақтылыгын сынау шағын және улкен өлшемдегі тұтыну қаптамаларында жүргізіледі.Бұл ретте аралық өлшемдегі тұтыну қаптамасы көрсетілгендермен толығымен ұқсас.
Егер балк өнім түріндегі ішетін дәрілік түрлер тұтыну қаптамасына салуға дейін ыдысқа салынса,онда мұндай сақталу ұзактығы отыз күнді құруы тиіс.Көрсетілген сақтау мерзімі асқан жағдайда ыдыстагы дәрілік балк өнімнің тұрақтылығын міндетті түрде сынау кажет
                            Ішуге және сыртка қолдануга арналган ерітінделердін,ауыз және мұрын ингаляцияларын,ыдыраушы жүйелер (cуспензия жане эмульсия)жұмсак дәрілік түрлердің тұрактылыгын сынау қаптаманын мынандай жағдайларында жүргізіледі
1)тік
2)бүйірлік
3)төңкерілген
Қаптаманың колайсыз жагдайында тік багытка салыстырганда сынау қорытындысы ұсынылады.Сынақтың айырмашылыгы болмаган кезде сынау қаптаманың қолайсыз жагдайында жалғастырылуы тиіс.
 
Аэрозольдар:
1. Сипаттама
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтама
4. Қолдану техникасының сақталуы (қысымды, баллонның герметикалылығын және қақпа құрылғысын тексеру)
5. Қаптама құрамын немесе қаптамадағы дозалар санын анықтау
6. Микробиологиялық тазалық
Көз және құлақ тамшылары:
1. Сипаттама
2. Тектес
3. Сандық анықтама
4. Түсі
5. Ашықтық
6. рН
7. Созылғыштық
8. Зарарсыздандырылған (Микробиологиялық тазалық)
Капсулалар:
1. Капсулалар мен оның құрамындағылардың сипаттамасы
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтама
4. Еру
5. Кептіру кезіндегі массаның жоғалуы немесе су
6. Микробиологиялық тазалық
 
Жұмсақ дәрілік нысандар:
1. Сипаттама
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтама
4. рН
5. Бөлшектердің көлемі
6. Микробиологиялық тазалық
Таблеткалар:
1. Сипаттама
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтама
4. Ерітінді
5. Кептіру кезінде массаны жоғалту немесе су (қажет болған кезде)
6. Микробиологиялық тазалық
 
Тұрақтылықты сынау, зерттеу жане айналымға шыгару үшін тіркеу дерекнамасында ұсынылған қаптаманы ұқсас немесе қайта жанғыртатын тығындау құралдары бар контейнерлерге арналған фармацевтикалық субстанцияда жүргізілуі тиіс. 
Тұрақтылықты зерттеу шарттары дарілік заттың түрімен (фармацевтикалық субстанция немесе дәрілік препарат), дәрілік препараттағы компоненттердін санымен (бір, екі немесе көп компонентті), дәрілік заттын шығу тегімен (синтетикалық немесе биологиялық), сондай-ақ дәрілік нысанмен айқындалады.
Тұрақтылықты сынауда еріткіштің енуіне мүмкіндік беретін, бірақ ерітіндінін жоғалуына жол бермейтін контейнерлер қолданылады. Еріткішті тасымалдау механизмі контейнерлердің бір бетін сініруден, контейнер материалы арқылы диффузиядан және еріткіштің екінші бетінен десорбциясынан тұрады. Еріткішті тасымалдану ішінара қысым градиентіне сайкес жүреді. Жартылай өткізгіш қаптаманын мысалдары: үлкен көлемді парентеральды препараттарға арналған полимерлі каптар мен тығыздығы төмен полиэтиленнен жасалған жұмсак каптар, сондай-ақ тығыздығы төмен полиэтиленнен жасалған ампулалар, бөтелкелер мен флакондар. 
    Әртүрлі материалдардан жасалған ДЗ тұтыну каптамаларында орналастырылса, онда барлық жағдайларда тұрактылықты салыстырмалы зерттеулер жүргізіледі. Белгілі бер дәрілік нысан тұрактылығын зерттеу көлемі ең кіші және ең үлкен тұтыну каптамаларында жүргізіледі. 
 
 
9)                         Дайын дәрілік заттардың сапасын реттейтін нормативтік құжаттар.
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2009 жылғы 19 қарашадағы N 754 Бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2009 жылғы 26 қарашада Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 5915 болып енгізілді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2021 жылғы 16 ақпандағы № ҚР ДСМ-20 бұйрығымен.
Дәрілік заттардың сапасы мен қауіпсіздігін бақылау жөніндегі нормативтік-техникалық құжаттарды құрастыру, келісу және сараптау ережесі (бұдан әрі - Ереже) дәрілік заттардың сапасы мен қауіпсіздігін бақылау жөніндегі нормативтік-техникалық құжаттарды құрастыруға, келісуге, сараптама жасауға және өзгерістер енгізуге қойылатын бірыңғай талаптарды белгілейді.
 
 Осы ереженің талаптары дәрілік заттардың сапасы мен қауіпсіздігін бақылау жөніндегі нормативтік-техникалық құжаттарды әзірлеуді, сараптамасын жүзеге асыратын, дәрілік заттарды Қазақстан Республикасында мемлекеттік тіркеуге/қайта тіркеуге ұсынушы өндірушілерге, олардың сенімді тұлғаларына міндетті.
Дәрілік заттардың сапасы мен қауіпсіздігін бақылау жөніндегі нормативтік-техникалық құжат (бұдан әрі - НТҚ) - дәрілік заттар сапасының кешенді нормаларын, оны айқындау әдістемелерін белгілейтін, олардың сериясына, сондай-ақ оны өндірудің тұрақтылығы және біртектілігіне қарамастан дәрілік заттардың қауіпсіздігі мен тиімділігін қамтамасыз ететін құжат. Оған: талдамалық нормативтік құжат және уақытша талдамалық құжат жатады.
Талдамалық нормативтік құжат (бұдан әрі - ТНҚ) - дәрілік зат өндіруші кәсіпорынның сапа нормаларының сессиясына қарамастан, дәрілік заттың бірдей қауіпсіздігі мен тиімділігін қамтамасыз ететін оларды анықтау әдістемелерінің кешенін, сондай-ақ оны өндірудің тұрақтылығы мен біркелкілігін белгілейтін құжат;
 Уақытша талдамалық нормативтік құжат (бұдан әрі - УТНҚ) - жаңа дәрілік заттардың алғашқы өнеркәсіптік (қондыру) серияларына әзірленетін талдамалық нормативтік құжат;
 
Дәрілік препаратқа ТНҚ (УТНҚ) құрастыру тәртібі:
Дәрілік препаратқа ТНҚ (УТНҚ) титульдік және соңғы беті осы Ережеге 3-қосымшаға сәйкес ресімделеді және мыналардан:
 
      1) дәрілік препараттың мемлекеттік және орыс тілдеріндегі атауынан (егер дөрілік препарат атауының мемлекеттік тілде жазылуы орыс тіліндегі жазуымен бірдей болған жағдайда, бір атауының жазылуы рұқсат етіледі);
 
      2) бір әсері бар затымен (бар болғанда) дәрілік препаратқа арналған халықаралық патенттелмеген атауынан;
 
      3) кәсіпорынның және өндіруші елдің атауынан тұрады;
 
      4) ТНҚ (УТНҚ) нөмері;
 
      5) ТНҚ (УТНҚ) іске қосылуына жиілегі туралы белгі;
 
      6) іске қосу мерзімі;
 
      7) ТНҚ (УТНҚ) қолдану мерзімі;
 
      8) Кәсіпорын және өндіруші ел;
 
      9) өтініш берушінің лауазымы және қолы;
 
      10) толтырылған күні
Нормативтік құжаттар:
GMP (Good Manufacturing Practice) стандарты - бұл дәрі-дәрмектерді, медициналық мақсаттағы бұйымдарды, диагностикалық өнімдерді, тамақ өнімдерін, тағамдық қоспалар мен белсенді ингредиенттерді өндіруге арналған ережелер, ережелер мен нұсқаулар жүйесі. Мұндай өнімнің таңдалған сынамаларын зерттеу арқылы сапаны бақылау процедурасынан айырмашылығы, тек сынамалық үлгілердің өзін қолдануға жарамдылығын қамтамасыз етеді (және, мүмкін, осы партияға жақын уақытта жасалған партиялар), GMP стандарты тұтас тәсілді көрсетеді және өндіріс пен зертхананың нақты параметрлерін реттейді және бағалайды. практика.
Фармакопеялық монографиялармедициналық мақсатта қолдануға рұқсат етілген және мемлекеттік тізілімге енгізілген дәрілік заттарға және дәрілік өсімдік шикізаттарына арналған. Мемлекеттік фармакопеяға тек тәжірибеде жақсы тексерілген мақалалар кіреді. Бірақ қажет болған жағдайда (мысалы, дәрі-дәрмекті немесе шикізатты импорттау кезінде) Мемлекеттік фармакопеяның жаңа басылымынан шығарылған мақалалардың заңды күші бар. Мемлекеттік фармакопея және фармакопея монографиялары кем дегенде 5 жылда бір рет қайта қаралуы керек.
ГОСТ- мемлекеттік стандарт, шикізаттың, өнімнің сапа стандарттарын анықтайтын және оны сақтау үшін қажетті жағдайларды реттейтін құжат; орау, таңбалау. ГОСТ, FS сияқты, шифрға ие - тауарлық нөмірлеу. ГОСТ дәрілік емес, сонымен қатар басқа салаларда техникалық қолданылуы бар объектілерге арналған: бояу-лак, парфюмерия, тамақ және т.б.
ОСТ - бұл ГОСТ сияқты салалық стандарт, шикізаттың, өнімнің сапа стандарттарын анықтайды және оны сақтау үшін қажетті жағдайларды реттейді. Салалық стандарттар - бұл қабылдау, сынаудың жалпы әдістері, дәрілік өсімдік материалдарын орау, таңбалау, тасымалдау және сақтау ережелері мен тиісті өндіріс орындарында өндірілген, бірақ тұтынушыға жеткізілмеген аралық өнімдерге арналған стандарттарды қамтитын әдістемелік.
Нормативті-техникалық құжаттама ғылым мен техниканың жетістіктерін, озық тәжірибені ескере отырып, дәрі-дәрмектердің сапасын бақылап, уақытында қайта қаралуы керек.
Нормативтік құжат талаптарына сәйкестігіне талдау дәріханалық қоймаларда (базаларда) және дәрілік шикізатты өңдейтін немесе олардан дәрілік заттар шығаратын кәсіпорындарда жүргізіледі.
 
 
10)                       Дәрілік қалыптар мен дәрілік заттар туралы жалпы баптар (ҚР МФ I).
Осы Жалпы Фармакопея Монографиясы дәрілік формалардың тізімін қарастырады, оларды өндіруге, жасауға, көрсеткіштерге және сапаны бағалау әдістеріне жалпы талаптарды ұсынады.
Дәрілік қалып – қажетті әсерге қол жеткізуге мүмкіндік беретін,қолдануға қолайлы күйдегі дәрілік зат.
Дәрілік зат-бұл дайын дәрілік зат қолдану түрі.
Негізгі дәрілік формалар:
* қатты-таблеткалар, таблеткалар, драже, қабықтар, капсулалар, ұнтақтар;
* жұмсақ-майлар, эмульсиялар, шамдар( суппозиторийлер), патчтар;
* сұйық-микстуралар, қайнатпалар, инъекцияға арналған стерильді ерітінділер;
* газ тәрізді-булар, газдар, аэрозольдар.
 
11)                       ҚР ДМ фармакопеялық комитеті мен реттеуші органдардың API және жұмсақ дәрілік қалыптарды тексеруге қоятын талаптары.
Дәрілік заттардың тұрақтылығына сынауларды өндіруші: 
       1) қоршаған ортаның әртүрлі факторлары әсер ететін уақытта дәрілік заттар сапасының өзгеруі туралы деректерді алу; 
       2) дәрілік заттарды сақтау мерзімін және қайта бақылау кезеңін белгілеу; 
       3) дәрілік заттарды сақтау шарттары бойынша ұсынымдар әзірлеу; 
       4) еріткеннен кейін немесе көп дозалы контейнерді бірінші рет ашқаннан кейін (қажет болған кезде) дәрілік препаратты қолдану кезеңін және ұсынылатын сақтау шарттарын белгілеу; 
      5) сақтау мерзімінің соңында дәрілік препараттың белсенділігіне кепілдік беру үшін қосылған белсенді ингредиенттің артық мөлшерін негіздемесі мақсатында жүргізеді.
Зерттеу жұмыстарын жүргізбестен бұрын, API тұрақтылығын, оның ішінде жоспарланған зерттеулердің түрлерін (стресс, жеделдетілген және ұзақ мерзімді), серияларды таңдауды, орау (жабу) жүйесінің сипаттамасын, тексерілген сипаттамаларын, талдамалық әдістерін, зерттеу жиілігін және сақтау жағдайларын зерттейтін бағдарлама жасалады.
Жаңа белсенді фармацевтикалық субстанция(АРІ)– құрамында қандай да бір тіркелген дәрілік препараттың құрамында жоқ химиялық заттың жаңа молекуласы бар белсенді фармацевтикалық субстанциясы (бфс).
  Қолдануға рұқсат етілген белсенді фармацевтикалық субстанцияның жаңа тұзы, эфирі. Егер 25 °С температурада және 60% салыстырмалы ылғалдылықта немесе 30 °С температурада және 60% (65 %) салыстырмалы ылғалдылықта екі жыл бойы, сондай-ақ алты ай ішінде 40 °С және 75% салыстырмалы ылғалдылықта сақтау спецификациясына сәйкес келсе, белсенді фармацевтикалық субстанция тұрақты болып саналады.
Субстанцияны стрестік зерттеу (stress testing of the API)" – белсенді фармацевтикалық субстанцияға тән тұрақтылық сипаттамаларын анықтау үшін жүргізілетін зерттеулер. Мұндай зерттеулер даму стратегиясының бөлігі болып табылады және әдетте жеделдетілген зерттеу жағдайларына қарағанда қолайсыз жағдайларда жүзеге асырылады;
Стресстік зерттеулер БФС, деградацияның ықтимал өнімдерін анықтауға көмектеседі, бұл өз кезегінде деградация жолдары мен молекулаға тән тұрақтылықты анықтауға көмектеседі, сонымен қатар аналитикалық әдістердің тұрақтылықты анықтау қабілетін тексереді. Стрестік зерттеулер жүргізу БФС жеке ерекшеліктеріне және дәрілік препарат түріне байланысты. Стресті зерттеулерді БФС бір сериясында жүргізеді. Зерттеулер оның 10 °С-қа (мысалы, 50 °С, 60 °С және т.б.) жүйелі өсуімен температуралардың әсерін, ылғалдылықтың әсерін (мысалы, 75% және одан жоғары салыстырмалы ылғалдылықтың); сондай-ақ қажет болған жағдайда тотығу мен фотолизді зерттеуді қамтуы тиіс. Егер БФС ерітінді немесе суспензия болып табылса, тұрақтылықты зерттеу барысында оның рН кең интервалында гидролизге қабілеттілігін бағалау қажет.

1. Новая фармацевтическая субстанция
1) устойчивая	а) стрессовые; б) ускоренные;  в) долгосрочные	а) полный срок; б) 6 месяцев.  в) 12 месяцев. (при продолжении испытаний)
2) неустойчивая (в том числе термолабильная)	а) стрессовые; б) дополнительные в промежуточных условиях;  в) долгосрочные	а) полный срок б) 6 месяцев. (при продолжении испытаний)  в) 12 месяцев. (при продолжении испытаний)

 
Тіркелген ДЗ өткізу басталғаннан кейін ДЗ тұрақтылыққа мониторинг жүргізіледі. Тұрақты негізде қолданылатын бағдарламаға сәйкес карбонат, бұл кез келген мәселені анықтауға мүмкіндік береді. Мысалы, деңгейлердің өзгеруі, қоспалардың өзгеруі, ДЗ тұрақтылыққа зерттеу бағдарламасының негізгі мақсаты, өнім мониторингі, оның бүкіл мерзімі ішінде жүзеге асыру, сақтау. 
API тұрақтылығын оның өндірушісі тұрақтылықты зерттеу нәтижелері бойынша белгілейді және тұрақты API-ді бірнеше рет зерттеуге дейінгі кезеңді немесе тұрақсыз API-дің сақтау мерзімін (сақтау мерзімін) анықтау үшін қажет.
Жұмсақ дәрілік формалар
Кремдер мен майлардағы тұрақсыздықтың негізгі белгісі көбінесе түссіздену немесе консистенциясы мен иісінің айқын өзгеруі болып табылады.
Дәрілік препараттардың жұмсақ дәрілік формаларда тұрақтылығын анықтау үшін индикаторлар:
1. Сипаттама
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтама
4. рН
5. Бөлшектердің көлемі
6. Микробиологиялық тазалық
 
Дәрі-дәрмектердің тұрақтылығы көбінесе орау материалының химиялық құрамы мен қасиеттеріне байланысты. Алынған сәттен бастап пациенттің қабылдауына дейін бұл заттар байланыста болады, сондықтан әртүрлі өзара әрекеттесулерге енуі мүмкін. Қандай да бір қаптама материалын пайдалану мүмкіндігін зерттеу кезінде физикалық, химиялық және биологиялық сынақтарды алдын ала жүргізу қажет. Инъекциялық ерітінділерді сақтауға арналған орау материалдарына ерекше жоғары талаптар қойылады. Қаптама материалының тұрақтылығы ғана емес, сонымен қатар дәрі-дәрмектерді температура, жарық, қоршаған орта ылғалдылығынан қорғау қабілеті де маңызды. Сондықтан қаптама материалының тұрақтылығын зерттегеннен кейін сол қаптамаға орналастырылған дәрілік заттар немесе дәрілік нысан үлгілерінің тұрақтылығын зерттейді. Сондай-ақ, олар буып-түю материалындағы заттардың әсерінен дәрілік заттармен туындауы мүмкін процестерді зерттейді. Осының негізінде тиісті қаптамадағы дәрілік заттардың жарамдылық мерзімі белгіленеді. Буып-түю материалы үшін дәрілік заттарды, әдетте, қызмет етеді металл, шыны, полимер, резеңке, оның ішінде дайындайды, әр түрлі ыдыстар мен орау. Бұл заттардың әрқайсысы бірқатар қасиеттермен сипатталады.
 
 
12)                       Дәрілік заттардың тұрақтылығын анықтауға арналған ДДҰ материалдарын, GMP ережелерін зерттеу.
ДДҰ фармацевтикалық аспектілерге ғана назар аудармайды дәрілік заттардың сапасы, сонымен қатар қауіпсіздігі мен тиімділігі, фармакологиялық белсенді заттардың қасиеттерімен анықталады. Бұл ақпарат ДДҰ Сараптау комитетінің есептерінде жарияланған ДДҰ-ның фармацевтикалық фактілер тізбегіндегі маңызды дәрі-дәрмектер
ДДСҰ және тоқсандық дәрі-дәрмектер туралы ақпарат білдіреді. Осы құжаттардан тиісті ақпаратқа OOH жариялаған, тұтынуға және  сатуға тыйым салынған, тоқтатылған, қатаң шектелген немесе үкіметтер рұқсат етпеген өнімдердің бірлескен тізімінде үнемі қайта басылып отырады.
Тиісті өндірістік практика (бұдан әрі - GMP) болып табылады өнімдерді қамтамасыз ететін сапа менеджментінің бөлігі үнемі сапа стандарттарына сәйкес өндіріп, бақылап отыру,оның мақсатына сәйкес, сонымен қатар талаптарға сәйкес тіркеу деректері, клиникалық сынақ хаттамасы және осы өнімге арналған сипаттамалар. GMP өндіріске де, сапаны бақылауға да байланысты. GMP-ге қойылатын негізгі талаптар:
1. өндірістік процестің маңызды кезеңдері және маңызды
процестің өзгерістері расталуы керек;
2. Оның үшін барлық қажетті жағдайлар осы Ереженің талаптарына сәйкестігі, оның ішінде:
 сәйкес дайындалған персонал
 қажетті біліктілік;
 тиісті үй-жайлар мен алаңдар;
 тиісті жабдықтар мен қызметтер;
 тиісті материалдар, контейнерлер және жапсырмалар;
 сәйкес рәсімдер мен нұсқаулықтар
 фармацевтикалық сапа жүйесі;
 сақтау мен тасымалдаудың тиісті шарттары;
3. нұсқаулар мен процедуралар жазбаша түрде баяндалуы керек
 форма айқын және айқын, олар нақты болуы керек
 қолда бар қаражатқа қолданылады;
 процедуралар қатаң сақталуы керек және персонал сақталуы керек
 оларды дұрыс жүзеге асыруға үйретілген;
4. өндіріс кезінде жазбалар жасалуы керек 
 әдіс және  техникалық құралдарды қолдану,
 кезеңдердің нақты орындалуын растайтын құжаттар,
 белгіленген әдістермен және нұсқаулармен талап етіледі, және
 өнімнің саны мен сапасы сәйкес келетіндігін
 белгіленген стандарттар.
 кез келген маңызды ауытқулар толығымен болуы керек
 анықтау үшін құжатталған және зерттелген
 бас тартудың себептері және тиісті
 түзету және алдын алу әрекеттері;
 жазбалар байланысты түсінікті және қол жетімді түрде сақталады
 туралы серияға (мысалы, серия туралы құжатта), соның ішінде туралы құжаттама
 толық тарихты бақылауға мүмкіндік беретін іске асырулар
 серия;
 өнімді көтерме сату кезінде төмендеу керек
 оның сапасына қауіп-қатерді азайту және тиісті ережелерді ескеру
 Комиссия бекіткен тарату практикасы;
 бастап кез-келген партияны қайтарып алу жүйесі
 сату немесе жеткізу;
 жеткізілген өнімге талаптар қаралады,
 ақаулардың себептері зерттеледі және қабылданады
 екеуі де сәйкес емес шаралар
 өнімдер, және мұндай жағдайлардың алдын алу үшін
GMP ережелерінде тұрақтылықты кейінгі зерттеу бағдарламасы бойынша жұмыс туралы есеп өнімнің жарамдылық мерзімі аяқталғанға дейінгі барлық кезеңді қамтуы керек және атап айтқанда келесі деректерді қамтуы керек делінген: әртүрлі дозалар үшін партияның нөмірлері  және әр түрлі партия өлшемдері; физикалық, химиялық, микробиологиялық және биологиялық сынақ әдістері туралы мәліметтер; жарамдылық критерийлері; тестілеу әдістеріне сілтемелер; орау түрінің сипаттамасы; сынақтардың жиілігі (уақыт бойынша бақылау нүктелері); сақтау шарттарының сипаттамасы; осы препаратқа тән басқа да қажетті индикаторлар.
 
13)                       Жұмсақ дәрілік қалыптардағы дәрілік заттардың тұрақтылықты анықтау үшін көрсеткіштерін таңдау (ҚР МФ I).
Жұмсақ дәрілік формалар – бұл Жақпамайлар,линименттер, пасталар, ботқалар, болюстер, суппозиторилер, пластырлер. Олардың барлығыжұмсақ консистенцияға ие, алайда олар әр түрлі дисперсті жүйелерге жатады, басқаша айтқанда, олар плкстикалық-серпімді-тұтқыр ортасы бар препараттар.
 
Жергілікті қолданылатын жүмсақ дәрі-дәрмектер жергілікті немесе белсенді заттың трансдермальдік әсерін немесе олардың жүмсарту немесе қорғау әсерін алуға арналған. Олар біркелкі болуы тиіс. Жергілікті қолданылатын жүмсақ дәрі-дәрмектер жай немесе күрделі негізден тұрады, онда бір немесе көп заттар ерітілген немесе дисперстелген. Осыған сәйкес негіздер препараттың белсенділігіне әсер етуі мүмкін. Негіздер табиғи немесе синтетикалық заттардан түруы мүмкін және бір немесе көп фазалы болуы мүмкін. Негіздің табиғатына байланысты препараттың гидрофильді және гидрофобты қасиеттері болуы мүмкін; құрамында бактерияға қарсы консерванттар, антиоксиданттар, стабилизаторлар, эмульгаторлар, қоюлатқыштар және өтуін күшейтетін заттар сияқты лайықты эксципиенттер болуы мүмкін. Үлкен ашық жараларға немесе қатты жарақаттанған теріге қолданылатын жүмсақдәрі-дәрмектер стерильді болуы тиіс. Жұмсақ дәрі-дәрмектер төмендегідей жіктелуі мүмкін: 
- жақпамайлар, 
- кремдер,
 - гельдер, 
- пасталар,
 - булау, 
- медициналық пластырьлер.
Сынақтар
1.Жұмсақ дәрілік заттар САПАНЫҢ мынадай көрсеткіштері бойыншабақыланады: •сипаттау, 
•сәйкестендіру, 
•біртектілік, 
•контейнер ішіндегісінің массасы, 
•микробиологиялық тазалық, 
•сандық анықтау.
Қажет болса, бөлшектердің мөлшері, рН, қышқыл және пероксид саны, негізге тән қасиеттер, ілеспе қоспалар, контейнердің тығыздығы қосымшабақыланады. Стерильді жұмсақ дәрілік заттар стерильділікке арналғантестке шыдауы тиіс
Сипаттама және сәйкестендіру.
Сипаттама
➢Олар сыртқы түрі мен тән органолептикалық қасиеттерін бақылайды. Егер бөлек мақалада өзгеше көрсетілмесе, жұмсақ дәрі -дәрмектердеащы иіс, сондай -ақ физикалық тұрақсыздық белгілері болмауы керек(бөлшектердің бірігуі, бірігу, коагуляция, стратификация). 
Сәйкестендіру
➢Дәрілік заттың құрамына кіретін барлық әсер етуші заттар мен микробқа қарсы консерванттарды сәйкестендіруді жүргізеді. Қажетболса, көмекші заттарды анықтайды
.
Біртектілік.
Жұмсақ дәрілік заттар біртекті болуы тиіс. Біртектілікті сыртқы түрі бойынша және 1 қосымшада келтірілген әдістеме бойынша айқындайды. Егер қажет болса, біркелкілік оларды бөлудің біркелкілігін бақылауға мүмкіндік беретін сынамаларды арнайы іріктеу кезінде компоненттердің сандық құрамы бойынша анықталады.
 
Біртектілікті анықтау әдістемесі
Әрқайсысы 20-30 г дәрілік заттың 4 сынамасын алады, заттық шыныға екі сынамадан салады, екінші заттық шынымен жабады және диаметрі шамамен 2 см дақтар пайда болғанша тығыз қысады. Алынған сынамаларды жалаңаш көзбен қараған кезде (көзден шамамен 30 см қашықтықта) барлық төрт сынамада көрінетін бөлшектер, бөгде қосындылар және егер жеке бапта басқа нұсқаулар болмаса, физикалық тұрақсыздық белгілері: бөлшектердің агрегациясы және коалесценциясы, коагуляция анықталмауы тиіс. Егер сынамалардың бірі сынақтан өтпесе, анықтауды қосымша тағы сегіз сынамада жүргізеді. Бұл ретте қосымша сегіз сынама сынаққа төтеп беруі тиіс.
 
 
Бөлшектердің мөлшері.
Қатты немесе сұйық дисперсті фаза түріндегі компоненттері бар жұмсақ дәрілік заттарда, егер биожетімділігі, емдік тиімділігі және зиянсыздығы оған байланысты болса немесе осы көрсеткіш дәрілік затты тағайындаумен регламенттелсе, бөлшектердің мөлшерін бақылайды. Бөлшектердің мөлшеріне қойылатын талаптар, анықтау әдістері және бағалау критерийлері жеке мақалада келтірілген. Жұмсақ препараттардағы бөлшектердің мөлшері микроскопия әдісімен анықталады.
 
Контейнердің герметикалығы.
Стерильді және қажет болған жағдайда стерильді емес жұмсақ дәрілік заттар үшін 2-қосымшада жазылған әдістемеге сәйкес контейнердің герметикалығын анықтау жүргізіледі.
 
Контейнердің герметикалығын анықтау әдістемесі
Препараттың 10 түтігі таңдалады және олардың сыртқы беттерін сүзгі қағазымен Мұқият сүртеді. Түтіктер сүзгі қағаз парағына көлденең орналастырылады және термостатта (60 + 3)°C температурада 8 сағат ұсталады. Сүзгі қағазында түтіктің бірде-біреуі ағып кетпеуі керек. Егер тек бір түтіктен ағып кетулер байқалса, сынақ қосымша тағы 20 түтікпен жүргізіледі. Егер бір түтіктен артық аққан жерлер байқалса, сынақ нәтижелері қанағаттанарлықсыз болып саналады. Егер алғашқы 10 түтіктің ағулары байқалмаса немесе 30 түтіктің біреуі үшін ғана ақаулар байқалса, сынақ нәтижелері қанағаттанарлық деп есептеледі.
 
 
14)                       Дәрілік заттардың нақты уақыт режимінде, стресстік жағдайында, жеделдетілген қартаю жағдайларында сақтау мерзімін анықтау және есептеу. Зерттелетін дәрілік қалыптардағы тұрақтылықты анықтау үшін жоспар құру.
Сақтау мерзімі - дәрілік зат регламенттелген жағдайларда оны тауарлық орамада сақтау кезіндегі ерекшелік талаптарына сәйкес келуі тиіс кезең. Жарамдылық мерзімі тұрақтылықты зерттеу нәтижелері негізінде эксперименталды түрде белгіленеді.
Тұрақтылықтың ұзақ мерзімді сынақтары-жарамдылық мерзімін белгілеу немесе растау мақсатында нормативтік құжаттамада мәлімделген дәрілік затты сақтау шарттарына сәйкес жүргізілетін сынақтар. Ұзақ мерзімді сынақтар барлық мәлімделген жарамдылық мерзімі ішінде белгіленген сақтау режимінің тұрақты жоғары (неғұрлым жоғары) температурасы кезінде осы дәрілік зат үшін ұсынылған бастапқы және қайталама орамада жүргізілуге тиіс.                                                                                                 Бірқатар жағдайларда белгіленген сақтау режимінің төменгі температурасы кезінде қосымша сынақтар талап етілуі мүмкін (мысалы, төмен температура кезінде олардың физикалық-химиялық жай-күйінің өзгеруі мүмкін жұмсақ дәрілік нысандар үшін).                                                                                            Тұрақтылықты зерттеудегі дәрілік заттардың үлгілері нормативтік құжаттама сапасының көрсеткіштері бойынша мынадай мерзімдерде тексерілуге жатады:                                                                                   
-сақтаудың бірінші жылы ішінде-әрбір 3 ай сайын;
                                                                                                       
- сақтаудың екінші және үшінші жылы ішінде-әрбір 6 ай сайын;
                                                                                         
- сақтаудың үшінші жылынан кейін-әр 12 ай сайын.
Тұрақтылықты "жеделдетілген қартаю" әдісімен сынау-дәрілік заттың жарамдылық мерзімін белгілеу немесе растау мақсатында жоғары температурада жүргізілетін сынақтар.                                       Жеделдетілген қартаю әдісі негізінен белгіленген химиялық құрылымы бар заттар болып табылатын фармацевтикалық субстанциялардың және әсер етуші зат ретінде осы заттары бар дәрілік препараттардың жарамдылық мерзімдерін айқындау үшін пайдаланылады.                                                      Дәрілік өсімдік шикізаты, дәрілік өсімдік препараттары, гомеопатиялық дәрілік заттар, термолабильді фармацевтикалық субстанциялар мен дәрілік препараттар, иммунобиологиялық дәрілік препараттар, қан препараттары және т. б. үшін анықтаудың осы әдісін пайдалану ұсынылмайды.                                           Жедел қартаю әдісімен белгіленген жарамдылық мерзімі микробиологиялық немесе жартылай синтетикалық жолмен алынған антибиотиктер үшін 3 жылдан және олардың дәрілік формалары үшін 2 жылдан аспауы керек. Бұл әдіс дәрілік заттың бұрын белгіленген жарамдылық мерзімін 3 жылдан астам ұлғайту үшін қолданылмайды.                                                                                                                      Жеделдетілген қартаю әдісі сынақтан өтетін дәрілік затты айналыс процесінде оны сақтау температурасы мен ылғалдылығынан асатын температура мен ылғалдылық кезінде ұстап тұрудан тұрады.                                                                                                                                                                  Жалпы Фармакопеялық Монографияда өзгертілген температуралық режимді пайдалана отырып, жеделдетілген қартаю әдісімен дәрілік заттардың жарамдылық мерзімдерін зерделеу бойынша ұсынымдар келтіріледі. Жоғары температурада, әдетте, дәрілік заттардағы физика-химиялық процестер жеделдетіледі, бұл уақыт өте келе сапаның жағымсыз өзгеруіне әкеледі. Осылайша, жоғары температура кезінде дәрілік зат сапасының бақыланатын көрсеткіштері рұқсат етілген шектерде сақталатын уақыт аралығы (эксперименттік жарамдылық мерзімі) сақтау температурасы кезіндегі жарамдылық мерзімімен салыстырғанда жасанды түрде қысқартылады. Бұл жарамдылық мерзімін белгілеуге кететін уақытты едәуір қысқартады.
                                                                                             
Препараттың жедел қартаю процесінде алынған нәтижелерге сәйкес кері мәселені де шешуге болады, яғни белгілі бір сақтау мерзімін қамтамасыз ететін сақтау температурасын белгілеу.                        Сақтау температурасы (tхр) кезіндегі жарамдылық мерзімі (С) эксперименттік сақтаудың (tэ) жоғары температурасы кезіндегі эксперименттік жарамдылық мерзімімен (СЭ) келесі тәуелділікпен байланысты:
Сәйкестік коэффициенті: С=К*Сэ                                                                                                                   
Химиялық реакцияның температуралық коэффициенті (А) қабылданған 2,5 жылдамдығына ие.
Стресс-зерттеулер-дәрілік заттың мәжбүрлі ыдырау процесін (өнімдерді және ыдырау тетіктерін белгілеу) зерттеу мақсатында жүргізілетін стресс-жағдайларда тұрақтылықты сынау. Олар тек жаңа фармацевтикалық заттарға қатысты қолданылады және деструктивті реакциялардың сипаты мен бағытын анықтау, жоюдың маңызды өнімдерін анықтау, бір-бірінің қатысуымен белсенді зат пен оның деструктивті өнімдерін анықтауға ең қолайлы сынақ әдістерін таңдау және тексеру үшін жүргізіледі. Стресс сынақтарының негізгі мақсаты-тұрақтылық сынақтарын басқа әдістермен жоспарлау және жүзеге асыру үшін қолданылатын бастапқы деректерді алу.                                                                          Стресстік сынақтар үшін жеделдетілген тұрақтылық сынақтарына қарағанда қатаң жағдайлар қолданылады. ДЗ тұрақтылығын зерттеу температурасы жылдамдатылған сынақтардың температурасынан кем дегенде 10°С жоғары болуы тиіс (мысалы, 50°С, 60°С немесе 70°С). Ылғалдылық-75% - дан төмен емес. Стрестік сынақтар дәрілік заттарды дистрибьюциялау кезінде мүмкін болатын қолайсыз жағдайларды қамтуы мүмкін. Сонымен қатар, фармацевтикалық заттың тотығуы мен фотолизі бағаланады; егер субстанцияны ерітінді немесе суспензия түрінде қолдану мүмкін болса, рН кең диапазонындағы гидролизге ұшырау.
                                                                                                           
Сынақ жоспары нақты фармацевтикалық субстанцияның қасиеттерімен және дайындау жоспарланып отырған дәрілік нысандардың типімен айқындалады.Жарыққа сезімталдықты сынау стресс сынағының ажырамас бөлігі болуы тиіс. Стрестік сынақтардың нәтижелерін ДЗ тіркеу дерекнамасының тұрақтылығы жөніндегі мәліметтерге енгізу керек.
Зерттеудің әрбір сатысында зерттелетін дәрілік заттардың тиісті түпнұсқалығына, сапасына, тазалығына және мөлшеріне кепілдік беретін жеткілікті ақпарат ұсынылуы тиіс. Бұл үшін қажетті ақпараттың көлемі зерттеу сатысына, жоспарланған зерттеу ұзақтығына, дәрілік түріне және басқа көздерден алынатын қолжетімді ақпараттың көлеміне байланысты өзгереді. Тұрақтылық жөніндегі деректер клиникалық зерттеудің жоспарланған ұзақтығы кезінде химиялық және физикалық көрсеткіштердің қолайлы мәндеріне (рұқсат етілген шекте) сәйкестігін дәлелдеу үшін жаңа дәрілерді зерттеудің барлық сатыларында талап етіледі. Қысқа мерзімді зерттеулер жүргізу үшін тұрақтылық бойынша ұсынылатын деректер қысқартылуы мүмкін.
 
 
15)Стерильді дәрілік қалыптардағы дәрілік заттардың тұрақтылығын анықтау үшін көрсеткіштер таңдау (инъекцияға және инфузияға арналған ерітінділер, стерильді ұнтақтар және т.б.) (ҚР МФI).Стерилизация-бұл өнімді, жабдықты, қосалқы заттарды және қаптаманы тірі микроорганизмдерден және олардың спораларынан босату үшін стерильді дәрілік нысандарды алу кезінде қолданылатын валидацияланатын процесс. Жалпы барлық инекцияға, инфузияға арналған ерітінділер мен ұнтақтар міндетті түрде стерильділік көрсеткішінің тексерісінен өтуі керек. Стерильділік категориясы бойынша олар 1 категорияға жатқызылады. Инекция, инфузияға арналған ерітінділердің 1мл кем, 1мл немесе одан артық, ұнтақтар үшін 50мг кем, 50-300мг дейін, 300мг немесе одан артық стерильділікке анықтайтын мөлшерін таңдайды. Одан кейін оларды инкубациялау жүзеге асады. Аэробты бактерияларды 30-35 градуста 3 тәулік, анаэробты бактериялар үшін 30-35 градуста 3 тәулік, саңырауқұлақтарды 20-25 градуста 5 тәулік бойы инкубациялайды. Қоректік орта ретінде: соя казеин, сұйық тиогликоль, сабуро орталарын алуға болады.  Егер инкубация аяқталғаннан кейін сыналатын қоректік ортады микроорганизмдердің көзге көрінетін айқын өсуі байқалса, оны әрі қарай пайдалануға жол бермейді. Яғни инкубация аяқталған соң микроорганизмдердің өсуі байқалмауы тиіс. Дәрілік заттарды стерильділікке сынау мембраналық сүзгі әдісімен жүзеге асады. Диаметрі шамаммен 50мм болатын сүзгіштерді пайдаланады. Сынау алдында сүзгіні стерильді еріткіштің, мысалы казеин пептоны ph 7.1+-2 бейтарап ерітіндісіненен өткізу ұсынылады. Сыналатын үлгіні толық контейнерден алып сүзгіге ауыстырады. Тез сүзгіден қткізеді. Егер сынау жағдайларында дәрі-дәрмектің микробқа қарсы белсенділігі болса, өткізіп сынақты қайталау үшін сүзгішті кемінде 3 рет жуады. Жуып болған соң асептикалық жағдайда екіге бөліп, сүзгішті қоректік ортаға ауыстырады. Онда микроорганизмдердің өсуі байқалмауы тиіс. Егерде микроорганизмдердің өсуі байқалатын болса олар стерильділікке сынақтан өтпейді.
16)Дәрілік заттардың нақты уақыт режимінде, стресстік жағдайында, жеделдетілген қартаю жағдайларында сақтау мерзімін анықтау және есептеу. Дәрілік заттың жарамдылық мерзімі – мерзімі асқаннан кейін дәрілік затпен медициналық бұйымды қолдануға болмайтын күн болып табылады. Тұрақтылықты стрестік сынау: ыдырау реакцияларының сипаты мен бағытын анықтау (процесс химизмі), ыдыраудың негізгі өнімдерін анықтау және бөлу, сыналатын объектілерде ыдырау өнімдерін анықтау әдістемелерін іріктеу және валидациялау мақсатында жүргізіледі. Стрестік сынауларда бақылау жиілігі температуралық сақтау режимімен айқындалады: сақтау температурасы неғұрлым жоғары болса, үлгілерді сынауды соғұрлым жиі жүргізу қажет. Жүру шарттары: 50,60 градуска дейын 10градустан котеру, ылғалдылық 75%+ жоғары. Жедел қартаю: бұл өнімнің жарамдылық мерзімін немесе сақтау мерзімін жеделдетудің жасанды процедурасы. Зерттеуден алынған мәліметтер қартаюдың материалға әсерін модельдейтін жағдайларға негізделген. Өнімнің жарамдылық мерзіміне (1 жыл, 2 жыл, 5 жыл және т.б.) сәйкес келетін уақытты модельдейтін қартаюдың сәтті жеделдетілген нәтижелеріне негізделген өнімді іске қосу өте маңызды.  40+-2 градус, 75+-2%. Ұзақ мерзімді сынақтар - тұрақтылық сынақтары дейінгі кезең ішінде сақтаудың ұсынылған шарттары қайта сынақ жүргізу немесе сақтау мерзімі. Жүргізу шарттары: 30+-2градус, 65+5-% Дәрілік заттың жарамдылық мерзімі өндіру күнінен бастап оған сақтау мерзімін қосу жолымен есептеледі және қапталған күніне байланысты емес. Ангро- немесе балк-өнімнен алынған дәрілік заттардың жарамдылық мерзімін есептеу өлшеп-оралмаған өнімнің өндіру күннен басталады. С-жарамдылық мерзімі.
 
17)                          Зерттелетін дәрілік қалыптардағы тұрақтылықты анықтау үшін жоспар құру. Тұрақтылық - дәрілік заттың химиялық, физикалық, микробиологиялық, жарамдылық мерзімі ішінде белгілі бір шекарадағы биофармацевтикалық  қасиеттерін сақтау қабілеті.  Тұрақтылық сынақтарын жүргізудің мақсаты-қоршаған ортаның әртүрлі факторларының әсерінен әсер етуші заттың немесе дәрілік заттың сапасының уақыт өте келе өзгеруі туралы деректер алу, мысалы, температура, ылғалдылық және жарық сияқты, сондай-ақ әсер етуші затқа немесе дәрілік заттың сақтау мерзіміне және ұсынылатын сақтау жағдайларына қайта сынақтар жүргізудің кезеңділігін анықтау үшін.  Жоспар: Тұрақтылықты зерттеу әдісі, онда белгілі бір уақытта барлық факторлар комбинацияларының сынамаларының жалпы санынан тек кіші топ  зерттеуге ұшырайды. Сол үшін бірінші үлгіні топтастырыу керек. Үлгілерді топтастыруға болатын факторлар әр түрлі: - сериясы, - пропорционалды құрамы бар дозалар, - контейнерлердің сыйымдылығы және (немесе) контейнер-тығындаудың бір жүйесіндегі номиналды көлемі. Сонымен қатар, оны әзірлеу кезінде зерттелетін дәрілік заттың жағдайын ескеру қажет: жаңа немесе қолданыстағы фармацевтикалық субстанция; жаңа немесе қолданыстағы дәрілік препарат; дәрілік препараттың жаңа дәрілік түрі. Соған сәйкес тұрақтылықты зерттеудің әдістерін таңдайды.  Тұрақтылықты стрестік сынау: ыдырау реакцияларының сипаты мен бағытын анықтау (процесс химизмі), ыдыраудың негізгі өнімдерін анықтау және бөлу, сыналатын объектілерде ыдырау өнімдерін анықтау әдістемелерін іріктеу және валидациялау мақсатында жүргізіледі. Жүру шарттары: 50,60 градуска дейын 10градустан котеру, ылғалдылық 75%+ жоғары. Жедел қартаю: бұл өнімнің жарамдылық мерзімін немесе сақтау мерзімін жеделдетудің жасанды процедурасы. 40+-2 градус, 75+-2%. Ұзақ мерзімді сынақтар - тұрақтылық сынақтары дейінгі кезең ішінде сақтаудың ұсынылған шарттары қайта сынақ жүргізу немесе сақтау мерзімі. Жүргізу шарттары: 30+-2градус, 65+5-%
18)Дайын дәрілік заттардың сапасын реттейтін нормативтік құжаттар. Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды өндіру және олардың сапасын бақылау, сондай-ақ тұрақтылығына сынақтар жүргізу және сақталу мерзімі мен қайта бақылау мерзімін белгілеу қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 28 қазандағы № ҚР ДСМ-165 бұйрығы.  Сапаны бақылауға қойылатын негізгі талаптар: тиісті үй-жайлар мен жабдықтың, оқытылған персоналдың және сынамаларды іріктеу, бастапқы шикізат пен қаптама материалдарын, аралық, өлшеп-оралмаған және дайын өнімді бақылау және сынау,   өндірілген өнім сапалық және сандық құрам бойынша тіркеу деректеріне сәйкес келетін фармацевтикалық субстанцияларды, қосымша заттарды, шығыс және қаптама материалдарын қамтиды, сондай-ақ талап етілетін тазалығы, тиісті қаптамасы және дұрыс таңбаланған болуы тиіс;  өндірілген фармацевтикалық өнім сапасын өндірудің барлық кезеңдерінде бақылау жүйесінің болуы; өнімнің бірде-бір сериясы уәкілетті тұлға оның белгіленген талаптарға сәйкестігін куәландырғанға дейін өткізуге босатылмайды; алдағы кезде сынақтар жүргізуге мүмкіндік беретін, бастапқы шикізаттың, қаптама материалдарының және дайын өнімнің бақылау үлгілерінің жеткілікті санының сақталуы. Дайын өнім үлгілерінің көлемі, салмағы немесе қөлемі үлкен үлгілерді қоспағанда, соңғы қаптамада сақталады.
19)Қоспалардың шекті мөлшерін анықтау (ҚР МФ I). ҚР МФ І 2.4 қоспалардың шекті құрамын сынау. Бұл бөлімде шығу тегі әртүрлі қоспалардың шекті құрамын анықтау әдістері келтірілген. 19)Қоспалардың шекті мөлшерін анықтау (ҚР МФ I). ҚР МФ І 2.4 қоспалардың шекті құрамын сынау. Бұл бөлімде шығу тегі әртүрлі қоспалардың шекті құрамын анықтау әдістері келтірілген. Шамамен рұқсат етілген қоспаның құрамы немесе қоспалардың мөлшері жақшада тек ақпарат үшін келтірілуі мүмкін. Егер осы қоспа үшін стандартты үлгіні пайдалану көрсетілмесе, оның құрамы монографияда көрсетілген салыстыру ерітіндісін дайындау үшін пайдаланылатын заттың номиналды концентрациясына сүйене отырып көрсетілуі мүмкін (басқа нұсқаулар болмаған кезде). Аммоний тұздары, Мышьяк, Кальций, Хлоридтер, Фторидтер, Магний, Магний және сілтілі жер металдары, Ауыр металдар ж/е т.б бөлімдері бойынша сынау әдістері берілген. Осы секілді қоспа шекті құрамын анықтай препарттың формасына сәйкес таңдалады. Мысалы:  хлоридтердің шекті құрамын анықтау сынағы. Жеке мақалада көрсетілген 15 мл ерітіндіге қосыңыз 1 мл сұйылтылған азот қышқылы  және қоспаны 1 мл  күміс нитратының ерітіндісі бар пробиркаға бір дозада құйыңыз. Сонымен қатар, сол жағдайларда салыстыру ерітіндісі 10 мл стандартты хлорид ерітіндісін (5млн "' Cl')  және 5 мл су   түтіктерді жарықтан қорғалған жерге орналастырады. 5 минуттан кейін түтіктер қара фонда көлденеңінен қаралады. Сыналатын ерітіндінің опалесценциясы салыстыру суспензиясының опалесценциясынан аспауы тиіс.  Магний және сілтілі жер металдары  200 мл суына 0.1 г гидроксиламин гидрохлориді 10 мл амиак буферлік ерітіндісі РН 10 1 мл 0.1 M мырыш сульфаты ерітіндісі және шамамен 15 мг уытты қара  индикатор қоспасы қосылады. Алынған ерітінді 0.01 M натрий эдетаты ерітіндісімен ерітіндінің түсі күлгіннен көкке ауысқанға дейін титрленеді. Алынған ерітіндіге жеке бапта көрсетілген 100 мл  суында ерітілген сыналатын заттың мөлшері қосылады немесе жеке бапта көрсетілген ерітінді қолданылады. Егер ерітіндінің түсі күлгін болса, ерітіндінің түсі көкке ауысқанға дейін қайтадан титрленеді. Екінші титрлеуге жұмсалған 0.01 M натрий эдетаты ерітіндісінің көлемі жеке бапта көрсетілген титрант көлемінен аспауы тиіс.
 
20)Дәрілік заттардың тұрақтылықтылығын зерттеу үшін сапа көрсеткіштерін таңдау (ҚР МФ I).Тұрақтылық - дәрілік заттың химиялық, физикалық, микробиологиялық, жарамдылық мерзімі ішінде белгілі бір шекарадағы биофармацевтикалық   қасиеттерін сақтау қабілеті.Тұрақтылық сынақтарын жүргізудің мақсаты-қоршаған ортаның әртүрлі факторларының әсерінен әсер етуші заттың немесе дәрілік заттың сапасының уақыт өте келе өзгеруі туралы деректер алу, мысалы, температура, ылғалдылық және жарық сияқты, сондай-ақ әсер етуші затқа немесе дәрілік заттың сақтау мерзіміне және ұсынылатын сақтау жағдайларына қайта сынақтар жүргізудің кезеңділігін анықтау үшін. Дәрілік заттың тұрақтылығының бұзылуына температура, жарық, ылғалдылық әсер етеді. кезінде зерттелетін Тұрақтылықты зерттеуде дәрілік заттың жағдайын ескеру қажет: жаңа немесе қолданыстағы фармацевтикалық субстанция; жаңа немесе қолданыстағы дәрілік препарат; дәрілік препараттың жаңа дәрілік түрі. Соған сәйкес тұрақтылықты зерттеудің әдістерін таңдайды.  Тұрақтылықты стрестік сынау: ыдырау реакцияларының сипаты мен бағытын анықтау (процесс химизмі), ыдыраудың негізгі өнімдерін анықтау және бөлу, сыналатын объектілерде ыдырау өнімдерін анықтау әдістемелерін іріктеу және валидациялау мақсатында жүргізіледі. Жүру шарттары: 50,60 градуска дейын 10градустан котеру, ылғалдылық 75%+ жоғары. Жедел қартаю: бұл өнімнің жарамдылық мерзімін немесе сақтау мерзімін жеделдетудің жасанды процедурасы. 40+-2 градус, 75+-2%. Ұзақ мерзімді сынақтар - тұрақтылық сынақтары дейінгі кезең ішінде сақтаудың ұсынылған шарттары қайта сынақ жүргізу немесе сақтау мерзімі. Жүргізу шарттары: 30+-2градус, 65+5-%. ҚР МФ І тобы бойынша тұрақтылықты зерттеу үшін сапа көрсеткіштері: сипаттама, идентификация, түстілік, мөлдірлік, масса біркелкілігі, мөлшер біркелкілігі, орташа масса, кептіргеннен кейінгі масса шығыны, ph, иісі, стерильділік, ыдырағыштық, ерігіштік, осмолялдық(көз тамшылары үшін) біркелкілік, сандық анықтау, механикалық қоспалар, ауыр металлдар, тальк және әэрозоль секілді көрсеткіштер дәрілік затқа қарай таңдалып алынады. Сонымен қатыр оларды зерттеудің әдістері мен нәтижелері ҚР МФ І томында көрсетулген нұсқаулықтармен өткізіліп,  рұқсат етілген ауытқу шектерімен тексеріледі.
21)Дәрілік заттардың нақты уақыт режимінде, стресстік жғдайында, жеделдетілген қартаю жағдайларында сақтау мерзімін анықтау және есептеу7 Дәрілік заттың жарамдылық мерзімі – мерзімі асқаннан кейін дәрілік затпен медициналық бұйымды қолдануға болмайтын күн болып табылады. Тұрақтылықты стрестік сынау: ыдырау реакцияларының сипаты мен бағытын анықтау (процесс химизмі), ыдыраудың негізгі өнімдерін анықтау және бөлу, сыналатын объектілерде ыдырау өнімдерін анықтау әдістемелерін іріктеу және валидациялау мақсатында жүргізіледі. Стрестік сынауларда бақылау жиілігі температуралық сақтау режимімен айқындалады: сақтау температурасы неғұрлым жоғары болса, үлгілерді сынауды соғұрлым жиі жүргізу қажет. Жүру шарттары: 50,60 градуска дейын 10градустан котеру, ылғалдылық 75%+ жоғары. Жедел қартаю: бұл өнімнің жарамдылық мерзімін немесе сақтау мерзімін жеделдетудің жасанды процедурасы. Зерттеуден алынған мәліметтер қартаюдың материалға әсерін модельдейтін жағдайларға негізделген. Өнімнің жарамдылық мерзіміне (1 жыл, 2 жыл, 5 жыл және т.б.) сәйкес келетін уақытты модельдейтін қартаюдың сәтті жеделдетілген нәтижелеріне негізделген өнімді іске қосу өте маңызды.  40+-2 градус, 75+-2%. Ұзақ мерзімді сынақтар - тұрақтылық сынақтары дейінгі кезең ішінде сақтаудың ұсынылған шарттары қайта сынақ жүргізу немесе сақтау мерзімі. Жүргізу шарттары: 30+-2градус, 65+5-% Дәрілік заттың жарамдылық мерзімі өндіру күнінен бастап оған сақтау мерзімін қосу жолымен есептеледі және қапталған күніне байланысты емес. Ангро- немесе балк-өнімнен алынған дәрілік заттардың жарамдылық мерзімін есептеу өлшеп-оралмаған өнімнің өндіру күннен басталады. С-жарамдылық мерзімі.
22)                       Зерттелетін дәрілік қалыптардағы тұрақтылықты анықтау үшін жоспар құру.
Тұрақтылық - дәрілік заттың химиялық, физикалық, микробиологиялық, жарамдылық мерзімі ішінде белгілі бір шекарадағы биофармацевтикалық  қасиеттерін сақтау қабілеті.  
Тұрақтылық сынақтарын жүргізудің мақсаты-қоршаған ортаның әртүрлі факторларының әсерінен әсер етуші заттың немесе дәрілік заттың сапасының уақыт өте келе өзгеруі туралы деректер алу, мысалы, температура, ылғалдылық және жарық сияқты, сондай-ақ әсер етуші затқа немесе дәрілік заттың сақтау мерзіміне және ұсынылатын сақтау жағдайларына қайта сынақтар жүргізудің кезеңділігін анықтау үшін.  
Жоспар: Тұрақтылықты зерттеу әдісі, оны әзірлеу кезінде зерттелетін дәрілік заттың жағдайын ескеру қажет: жаңа немесе қолданыстағы фармацевтикалық субстанция; жаңа немесе қолданыстағы дәрілік препарат; дәрілік препараттың жаңа дәрілік түрі. Соған сәйкес тұрақтылықты зерттеудің әдістерін таңдайды.  
Егер тұрақты жаңа фармацевтикалық субстанция болса, оған 3 әдіс те стресстік,жеделдетілген және ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі. Егер тұрақсыз жаңа фармацевтикалық субстанция болса, оған стресстік, аралық және ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі. 
Егер тұрақты қолданыстағы фармацевтикалық субстанция болса, оған жеделдетілген және ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі. Егер тұрақсыз  қолданыстағы фармацевтикалық субстанция болса, оған аралық промежуточный және ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі.
Егер көпкомпонентті дәрілік препараттар болса, оларға жеделдетілген немесе аралық, ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі.
Егер шығу тегі биологиялық дәрілік заттар болса, оларға аралық және ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі.
Стрестік сынау: ыдырау реакцияларының сипаты мен бағытын анықтау (процесс химизмі), ыдыраудың негізгі өнімдерін анықтау және бөлу, сыналатын объектілерде ыдырау өнімдерін анықтау әдістемелерін іріктеу және валидациялау мақсатында жүргізіледі. Жүру шарттары: 50,60 градусқа дейін 10градустан бастап 10 градус қосып отыру қажет, ылғалдылық 75%+ жоғары. 
Жеделдетілген (жедел қартаю): бұл өнімнің жарамдылық мерзімін немесе сақтау мерзімін жеделдетудің жасанды процедурасы.Температура: 40+-2°C, ылғалдылық 75+-2%. 
Ұзақ мерзімді сынақтар - тұрақтылық сынақтары дейінгі кезең ішінде сақтаудың ұсынылған шарттары қайта сынақ жүргізу немесе сақтау мерзімі. Жүргізу шарттары: Температура 30+-2°С, ылғалдылық 65+5-%. 
Аралық сынақтар - жеделдетілген зерттеулер кезіндегі елеулі өзгерістер кезінде қолданылатын сынақ әдісі. Жүру шарттары: температура 30±2°С, ылғалдылық 60±5%. 
23)                       Ұзақ мерзімді сақтау.
Тұрақтылықты нақты уақытта зерттеулер (тұрақтылықты ұзақ мерзімді зерттеулер) – сақтау мерзімін белгілеу, шартты сақтау мерзімін растау және дәрілік затты сақтау шарттары бойынша ұсынымдар әзірлеу мақсатында жүргізілетін зерттеулер. 
Тұрақтылықты ұзақ мерзімді зерттеулер дәрілік заттарды әзірлеу, тіркеу деректерін дайындау кезінде дәрілік заттардың сапасын растау және тіркеу деректеріне өзгерістер енгізу үшін қолданылады, сақтау мерзімі ішінде және ол аяқталғаннан кейін, сондай-ақ өткізу елінде болжанатын сақтау кезеңдерінде дәрілік заттың қасиеттерін (физикалық, химиялық, биологиялық, биофармацевтикалық және микробиологиялық) қасиеттерін бағалау жолымен жүргізіледі.
Тұрақтылықты ұзақ мерзімді зерттеулер:
1) шартты сақтау мерзімін растау; 
2) сақтау мерзімін белгілеу (қайта бақылау кезеңін) және сақтау шарттары бойынша ұсынымдар әзірлеу;
3) қолдану кезеңін белгілеу;
4) дәрілік препарат құрамындағы және технологиялық процестегі кез келген өзгерістердің өнімнің тұрақтылығына әсерінің болмауын растау мақсатында жүргізіледі.
 
Ұзақ мерзімді зерттеулерде:
1) зерттеу шарттары дәрілік заттарды сақтаудың болжамды шарттарына барынша жақын болады;
2) температура 25 ± 2°С деңгейінде және салыстырмалы ылғалдылық 60 ± 5 % деңгейінде белгіленеді.
Ұзақ мерзімді сынақтар зерттелетін заттың кемінде 3 сериясына жүргізіледі. Төзімділігі төмен заттарды  ұзақ мерзімді зерттеулер  алғашқы жыл ішінде әр үш ай сайын, екінші жыл ішінде әр алты ай сайын, кейін бір жыл ішінде бір рет жүзеге асырылады. 
Анағұрлым төзімді дәрілік заттарды ұзақ мерзімді зерттеулер – алғашқы жыл ішінде әр алты ай сайын, кейін жылына бір рет жүзеге асырылады. 
Сынақ жүргізілген бастапқы ай – нөлдік нүкте деп айтылады. Сынақ жүргізілген мерзімде мінсіз, ешқандай ауытқу болмаған айлар есепке алынады. Егер сынақ 13 ай жүргізілсе, бірақ соңғы 13-айда ауытқулар (ыдырау т.с.с.) анықталса, сақтау мерзімі 12 ай деп көрсетіледі.
 
 
 
24)                       Ұзақ сақтау шарттары.
Тұрақтылықты нақты уақытта зерттеулер (тұрақтылықты ұзақ мерзімді зерттеулер) – сақтау мерзімін белгілеу, шартты сақтау мерзімін растау және дәрілік затты сақтау шарттары бойынша ұсынымдар әзірлеу мақсатында жүргізілетін зерттеулер. 
Тұрақтылықты ұзақ мерзімді зерттеулер дәрілік заттарды әзірлеу, тіркеу деректерін дайындау кезінде дәрілік заттардың сапасын растау және тіркеу деректеріне өзгерістер енгізу үшін қолданылады, сақтау мерзімі ішінде және ол аяқталғаннан кейін, сондай-ақ өткізу елінде болжанатын сақтау кезеңдерінде дәрілік заттың қасиеттерін (физикалық, химиялық, биологиялық, биофармацевтикалық және микробиологиялық) қасиеттерін бағалау жолымен жүргізіледі.
Тұрақтылықты ұзақ мерзімді зерттеулер:
1) шартты сақтау мерзімін растау;
2) сақтау мерзімін белгілеу (қайта бақылау кезеңін) және сақтау шарттары бойынша ұсынымдар әзірлеу;
3) қолдану кезеңін белгілеу;
4) дәрілік препарат құрамындағы және технологиялық процестегі кез келген өзгерістердің өнімнің тұрақтылығына әсерінің болмауын растау мақсатында жүргізіледі.
 
Ұзақ мерзімді зерттеулерде:
1) зерттеу шарттары дәрілік заттарды сақтаудың болжамды шарттарына барынша жақын болады;
2) температура 25 ± 20С деңгейінде және салыстырмалы ылғалдылық 60 ± 5 % деңгейінде белгіленеді.
Ұзақ мерзімді сынақтар зерттелетін заттың кемінде 3 сериясына жүргізіледі. Төзімділігі төмен заттарды  ұзақ мерзімді зерттеулер  алғашқы жыл ішінде әр үш ай сайын, екінші жыл ішінде әр алты ай сайын, кейін бір жыл ішінде бір рет жүзеге асырылады. 
Анағұрлым төзімді дәрілік заттарды ұзақ мерзімді зерттеулер – алғашқы жыл ішінде әр алты ай сайын, кейін жылына бір рет жүзеге асырылады. 
Сынақ жүргізілген бастапқы ай – нөлдік нүкте деп айтылады. Сынақ жүргізілген мерзімде мінсіз, ешқандай ауытқу болмаған айлар есепке алынады. Егер сынақ 13 ай жүргізілсе, бірақ соңғы 13-айда ауытқулар (ыдырау т.с.с.) анықталса, сақтау мерзімі 12 ай деп көрсетіледі.
 
 
25)                       Тұрақтылыққа тестілеуге қойылатын талаптарды үйлестіру туралы материалдар.
Тұрақтылық-дәрілік заттың сақтау мерзімі ішінде спецификациялар (НД) талаптары шегінде қасиеттерін (химиялық, физикалық, физика-химиялық, биологиялық, микробиологиялық, фармакологиялық және биофармацевтикалық) сақтау қабілеті.
Тұрақтылықты тексеруге арналған талаптарды үйлестіруге арналған материалдар:
1) ҚР Мемлекеттік Фармакопеясы 1,2,3 томдары. Қазақстанның Мемлекеттік фармакопеясының мәртебесін бекітетін ережелер "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" 2020 жылғы 7 шiлдедегi № 360-VI Қазақстан Республикасының Кодексінде белгіленген. 240 бапқа сәйкес: Қазақстан Республикасының мемлекеттік фармакопеясы - дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың қауіпсіздігі мен сапасына қойылатын ең төмен талаптар жинағы.
Жалпы мақалаларда: 1)ДЗ, ФС сапасына; 2) реагенттерге, стандартты үлгілерге, олардың сапасын бақылау үшін қолданылатын сынау әдістері мен әдістемелеріне; 3) қаптама материалдарына және контейнерлерге қойылатын жалпы талаптар айқындалады. Жеке мақамаларында: дәрілік заттардың стандарттары, дәрілік заттардың сапасын бақылау көрсеткіштері мен әдістерінің тізбелерін және дәрілік заттардың, сондай-ақ оларды өндіруге арналған қосалқы заттар мен шикізаттың сипаттамаларын қамтиды. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік фармакопеясының I басылымы 2008-2009 жылдары екі томдық Қазақ және орыс тілдерінде жарияланды, 2014 жылы Қазақстан Республикасы Мемлекеттік фармакопеясының I басылымының үшінші томы жарияланды. Қазақстанның фармакопеясы Еуропалық фармакопеямен толық Үйлестірілген. Фармакопеялық баптардың көпшілігінің құрылымы Еуропа фармакопеясының талаптарына негізделген жалпы бөлікті және Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына негізделген ұлттық бөлікті қамтиды. 2015 жылы Қазақстан Республикасы Мемлекеттік фармакопеясының II басылымының бірінші томы жарық көрді.
2) «Дәрілік затты өндіруші дәрілік заттардың тұрақтылығын зерттеулерді, оларды сақтау және қайта бақылау мерзімін белгілеуді жүргізу қағидаларын бекіту туралы» ҚР ДСМ 2020 жылғы 28 қазандағы № ҚР ДСМ-165 бұйрығы - Дәрілік заттардың тұрақтылығына зерттеулер жүргізуге, оларды сақтау және қайта бақылау мерзімін белгілеу жүргізуге қойылатын талаптарды айқындайды.
3) "Дәрілік препараттар мен фармацевтикалық субстанциялардың тұрақтылығын зерттеуге қойылатын талаптарды бекіту туралы" Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2018 жылғы 10 мамырдағы №69 шешімі. Осы талаптар фармацевтикалық субстанциялар мен олардың негізіндегі дәрілік препараттардың тұрақтылығына зерттеулер жоспарлау және жүргізу кезінде, сондай-ақ тіркеу дерекнамасын жасау кезінде қолданылады. 
 
26)                       Ішке қабылдауға арналған ерітінділер, сонымен қатар көз және құлақ тамшыларының тұрақтылығын зерттеу бойынша жұмыс жоспары.
Тұрақтылық - дәрілік заттың химиялық, физикалық, микробиологиялық, жарамдылық мерзімі ішінде белгілі бір шекарадағы биофармацевтикалық  қасиеттерін сақтау қабілеті.  Тұрақтылық сынақтарын жүргізудің мақсаты-қоршаған ортаның әртүрлі факторларының әсерінен әсер етуші заттың немесе дәрілік заттың сапасының уақыт өте келе өзгеруі туралы деректер алу, мысалы, температура, ылғалдылық және жарық сияқты, сондай-ақ әсер етуші затқа немесе дәрілік заттың сақтау мерзіміне және ұсынылатын сақтау жағдайларына қайта сынақтар жүргізудің кезеңділігін анықтау үшін.  
Жоспар: Тұрақтылықты зерттеу әдісі, оны әзірлеу кезінде зерттелетін дәрілік заттың жағдайын ескеру қажет: жаңа немесе қолданыстағы фармацевтикалық субстанция; жаңа немесе қолданыстағы дәрілік препарат; дәрілік препараттың жаңа дәрілік түрі. Соған сәйкес тұрақтылықты зерттеудің әдістерін таңдайды.  
Егер тұрақты жаңа фармацевтикалық субстанция болса, оған 3 әдіс те стресстік,жеделдетілген және ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі. Егер тұрақсыз жаңа фармацевтикалық субстанция болса, оған стресстік, аралық және ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі. 
Егер тұрақты қолданыстағы фармацевтикалық субстанция болса, оған жеделдетілген және ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі. Егер тұрақсыз  қолданыстағы фармацевтикалық субстанция болса, оған аралық промежуточный және ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі.
Егер көпкомпонентті дәрілік препараттар болса, оларға жеделдетілген немесе аралық, ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі.
Егер шығу тегі биологиялық дәрілік заттар болса, оларға аралық және ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі.
Одан бөлек дәрілік заттың формасына қарай да тұрақтылықты сынау әдістері таңдалады. Қатты дәрілік формада болған жағдайда, үгілу, жаншуға төзімділік, ыдырағыштық деген сияқты спецификалық көрсеткіштерін ескереміз.
Сұйық дәрілік формада болған жағдайда, мысалы: көз тамшылары болса, жалпы мөлдірлік,түстілік, pH(7.4), стерильділік, механикалық қоспалар сияқты көрсеткіштерді ескереміз. Спецификалық осмоляльдық сияқты көрсеткіштерді қарастырамыз. Құлаққа арналған тамшылар болса, жалпы мөлдірлік,түстілік, pH(7.4), стерильділік, механикалық қоспалар, тұтқырлық  сияқты көрсеткіштерді ескереміз.
Стрестік сынау: ыдырау реакцияларының сипаты мен бағытын анықтау (процесс химизмі), ыдыраудың негізгі өнімдерін анықтау және бөлу, сыналатын объектілерде ыдырау өнімдерін анықтау әдістемелерін іріктеу және валидациялау мақсатында жүргізіледі. Жүру шарттары: 50,60 градусқа дейін 10градустан бастап 10 градус қосып отыру қажет, ылғалдылық 75%+ жоғары. 
Жеделдетілген (жедел қартаю): бұл өнімнің жарамдылық мерзімін немесе сақтау мерзімін жеделдетудің жасанды процедурасы. Жүргізу шарттары: температура: 40+-2°C, ылғалдылық 75+-2%. 
Ұзақ мерзімді сынақтар - тұрақтылық сынақтары дейінгі кезең ішінде сақтаудың ұсынылған шарттары қайта сынақ жүргізу немесе сақтау мерзімі. Жүргізу шарттары: Температура 30+-2°С, ылғалдылық 65+5-%. 
 Аралық сынақтар - жеделдетілген зерттеулер кезіндегі елеулі өзгерістер кезінде қолданылатын сынақ әдісі. Жүру шарттары: температура 30±2°С, ылғалдылық 60±5%. 
 
27)                       Ішке қабылдауға арналған ерітінділер,  көз және құлақ тамшыларының фототұрақтылығын зерттеу бойынша жұмыс жоспары. қабылдағыштығын, соның ішінде дәрілік заттарды зерттеудің жұмыс жоспары.
Тұрақтылық - дәрілік заттың химиялық, физикалық, микробиологиялық, жарамдылық мерзімі ішінде белгілі бір шекарадағы биофармацевтикалық  қасиеттерін сақтау қабілеті.  Тұрақтылық сынақтарын жүргізудің мақсаты-қоршаған ортаның әртүрлі факторларының әсерінен әсер етуші заттың немесе дәрілік заттың сапасының уақыт өте келе өзгеруі туралы деректер алу, мысалы, температура, ылғалдылық және жарық сияқты, сондай-ақ әсер етуші затқа немесе дәрілік заттың сақтау мерзіміне және ұсынылатын сақтау жағдайларына қайта сынақтар жүргізудің кезеңділігін анықтау үшін.  
Жоспар: Тұрақтылықты зерттеу әдісі, оны әзірлеу кезінде зерттелетін дәрілік заттың жағдайын ескеру қажет: жаңа немесе қолданыстағы фармацевтикалық субстанция; жаңа немесе қолданыстағы дәрілік препарат; дәрілік препараттың жаңа дәрілік түрі. Соған сәйкес тұрақтылықты зерттеудің әдістерін таңдайды.  
Егер тұрақты жаңа фармацевтикалық субстанция болса, оған 3 әдіс те стресстік,жеделдетілген және ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі. Егер тұрақсыз жаңа фармацевтикалық субстанция болса, оған стресстік, аралық және ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі. 
Егер тұрақты қолданыстағы фармацевтикалық субстанция болса, оған жеделдетілген және ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі. Егер тұрақсыз  қолданыстағы фармацевтикалық субстанция болса, оған аралық промежуточный және ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі.
Егер көпкомпонентті дәрілік препараттар болса, оларға жеделдетілген немесе аралық, ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі.
Егер шығу тегі биологиялық дәрілік заттар болса, оларға аралық және ұзақ мерзімді сынақтар жүргізіледі.
Одан бөлек дәрілік заттың формасына қарай да тұрақтылықты сынау әдістері таңдалады. Қатты дәрілік формада болған жағдайда, үгілу, жаншуға төзімділік, ыдырағыштық деген сияқты спецификалық көрсеткіштерін ескереміз.
Сұйық дәрілік формада болған жағдайда, мысалы: көз тамшылары болса, жалпы мөлдірлік,түстілік, pH(7.4), стерильділік, механикалық қоспалар сияқты көрсеткіштерді ескереміз. Спецификалық осмоляльдық сияқты көрсеткіштерді қарастырамыз. Құлаққа арналған тамшылар болса, жалпы мөлдірлік,түстілік, pH(7.4), стерильділік, механикалық қоспалар, тұтқырлық  сияқты көрсеткіштерді ескереміз.  
Фототұрақтылықты зерттеу жаңа фармацевтикалық субстанциялар мен дәрілік препараттардың стрестік сынақтарының ажырамас бөлігі болып табылады.
Фототұрақтылықты айқындау дәрілік заттарды сақтау шарттарын декларациялау, қаптаманы таңдау және таңбалау жөніндегі нұсқаулар кезінде қажетті деректерді алу үшін оларды растайтын зерттеулер жүргізу кезінде де қажет. Тұрақтылықты стрестік сынау: ыдырау реакцияларының сипаты мен бағытын анықтау (процесс химизмі), ыдыраудың негізгі өнімдерін анықтау және бөлу, сыналатын объектілерде ыдырау өнімдерін анықтау әдістемелерін іріктеу және валидациялау мақсатында жүргізіледі. Жүру шарттары: 10 градустан бастап 10градус қосып отыру арқылы 50-60 градусқа дейін жеткізу; ылғалдылық 75+-5%.
 
28)                       Фотостұрақтылықты зерттеуге арналған сапа көрсеткіштері.
GMP (өндірістің тиісті практикасы) сәйкес фототұрақтылықты зерттеу жаңа әсер етуші заттар мен дәрілік заттарды олардың жарыққа төзімділігіне тексеруге арналған.Фототұрақтылықты анықтау жарықтың әсері дәрілік заттың жол берілмейтін өзгерістеріне әкелмейтінін және химиялық, терапевтикалық әсері төмендемейтінін дәлелдеу үшін қажет!!!
Дәрілік заттардың тұрақтылығын зерттеу кезінде олардың фототұрақтылығын зерттеуге қойылатын жалпы талаптар"Дәрілік заттардың тұрақтылығы және жарамдылық мерзімі" БФС регламенттелген.
Фототұрақтылықты зерттеу жаңа фармацевтикалық субстанциялар мен дәрілік препараттардың стрестік сынақтарының ажырамас бөлігі болып табылады.
Фототұрақтылықты айқындау дәрілік заттарды сақтау шарттарын декларациялау, қаптаманы таңдау және таңбалау жөніндегі нұсқаулар кезінде қажетті деректерді алу үшін оларды растайтын зерттеулер жүргізу кезінде де қажет.
Фототұрақтылыққа сынақтар: жаңа фармацевтикалық субстанциялар мен дәрілік препараттар үшін; құрамында азот қосылыстары бар дәрілік заттарға жүргізіледі; егер белгілі бір өзгерістер, мысалы, құрамына, қаптамасына енгізілсе, қайталау керек; дәрілік заттың бір сериясында жүргізеді.
1 нұсқа. Эмиссиялық сәулелену стандартына балама диапазонда сәулеленуге арналған кез-келген жарық көзі, мысалы, көрінетін және ультракүлгін диапазондарда сәулеленетін жасанды флуоресцентті шам, ксенон немесе галоген (металл галоген) шамдары.
320 нм-ден аз аймақта сәулеленудің едәуір бөлігін шығаратын жарық көзін осы сәулеленуді жою үшін тиісті сүзгілермен/сүзгілермен жабдықтауға рұқсат етіледі.
2 нұсқа. Бұл нұсқада бірдей үлгіні экспозицияға қою керек:
- Жарық өндіруге арналған Суық Ақ флуоресценциясы бар шамдар;
- толқын ұзындығы 350-370 нм диапазонында энергияның максималды сәулеленуі бар 320-дан 400 нм-ге дейінгі спектрлік диапазоны бар жақын ультракүлгін аймақта сәулеленуі бар шамдар; бұл ретте шамның ультракүлгін сәулеленуінің едәуір бөлігі 320-360 нм және 360-400 нм диапазонында болуы тиіс.
Фототұрақтылықты зерттеу кезінде қажетті температураны ұстап тұру және оның жергілікті өзгерістерінің әсерін барынша азайту үшін температураны тиісті бақылауды жүзеге асыру қажет. Сонымен бірге, қоршаған ортаның осындай жағдайларында, егер басқаша негізделмесе, қараңғыда бір уақытта бақылау зерттеулерін жүргізуге рұқсат етіледі.
 
29)                       Ішке қабылдауға арналған ерітінділер,  көз және құлақ тамшыларының тұрақтылығын нашарлататын жағдайлар.
Ішке қабылдауға арналған ерітінділер: эмульсия, суспензия. Эмульсия - екі немесе бірнеше өзара еритін немесе араласпайтын сұйықтықтардан тұратын, олардың бірі екіншісіне эмульсияланған дисперсті жүйе болып табылатын дозаланған сұйық дәрілік түр.  Суспензия-сұйық дисперсиялық ортада таратылған бір немесе бірнеше қатты әсер ететін заттардан тұратын гетерогенді дисперсті жүйе болып табылатын сұйық дәрілік түрі. Сынаулар: 1. Құрамының біркелкілігі. Суспензиялар дозаланған дәрілік зат бірлігіндегі әсер етуші зат құрамының біркелкілігі сынағына шыдауы тиіс. 2. Массаның біртектілігі. 20 контейнердің әрқайсысын мүмкіндігінше толық босатып, әр контейнердің ішіндегісін өлшейді. Орташа массасын анықтайды. 10%-дан жоғары ақау болмауы тиіс. 3. Оральды қолдануға арналған тамшылардың дозасы және біркелкілігі. Бір дозаға сәйкес келетін тамшылардың саны қаптаманың жинағына кіретін тамшылау немесе мөлшерлеу құрылғысының көмегімен өлшеуіш цилиндрге орналастырылады. Тамшылау жылдамдығы секундына екі тамшыдан аспауы керек.10 дозасы өдшеніп, орташа салмағы анықталады. Орташа салмағы 10 пайыздан аспауы тиіс. 4. Номиналды масса немесе көлем. Бір дозалы контейнерлерде шығарылатын оральды қолдануға арналған сұйық дәрілік заттар талаптарға сәйкес келуі тиіс. 5. Көп дозалы контейнердің бір дозасындағы препарат массасының біртектілігі. Көп дозалы контейнерлерде шығарылатын оральды қолдануға арналған сұйық дәрілік заттар талаптарға жауап беруі тиіс.
Сыртқы қабылдауға арналған ерітінділер: көз және құлақ тамшылары. Көз тамшылары-бұл стерильді сулы немесе майлы ерітінділер немесе суспензиялар, олардың құрамында бір немесе одан да көп белсенді заттар бар, олар көзге енгізуге(құюға) арналған. Көз тамшыларының төмен сапасы және олардың микроорганизмдермен ластануы көру қабілетінің жоғалуына дейін ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін. Сондықтан инъекциялық ерітінділер үшін көз тамшыларына қойылатын талаптар бар: - стерильділік;  -механикалық қоспалардың болмауы; - изотоникалығы - осмоляльдығы, - мөлдірлік; - түстілік; - рН; - тұтқырлық  т.б. жатады. Көз тамшыларында микробқа қарсы консерванттар болмаса, оларды негізінен бір дозалы контейнерлерге салу керек. Хирургиялық процедураларда қолдануға арналған көз тамшыларында микробқа қарсы консерванттар болмауы керек және бір дозалы контейнерлерде шығарылуы керек.  Тиісті бақылау жағдайларында ерітінділер болып табылатын көз тамшылары іс жүзінде мөлдір және бөлшектерден іс жүзінде бос болуы керек. Көп дозалы контейнерлердегі препараттар тамшыларға мөлшерлеуге мүмкіндік беретін контейнерлерде шығарылады. 
Ерітінділер болып табылатын құлақ тамшылары келесі сапа көрсеткіштері бойынша бақыланады: - сипаттамасы; - сәйкестендіру; - мөлдірлік; - түстілік; - рН (Сулы емес және майлы ерітінділерден басқа); - тұтқырлық(құрамында метилцел люлоза немесе төмен молекулалы заттар бар құлақ тамшылары үшін); - бөлшектердің мөлшері және суспензияның тұрақтылығы (суспензия түріндегі құлақ тамшылары үшін); - Қаптаманың көлемі; - микробиологиялық тазалық немесе стерильділік; - сандық анықтау. Құрамында микробқа қарсы консерванттар (бензалконий хлориді, т.б.) бар құлақ құралдары үшін түпнұсқалықты сынау және оларды сандық анықтау жүргізіледі.  Тектес қоспалар көрсеткіші ол негізделген жағдайларда анықталады.
 
30)                        Сұйық дәрілік қалыптарды сынауға ҚР ДМ фармакопеялық комитеті мен реттеуші органдардың қоятын талаптары.
Сұйық дәрілік қалыптарға ерітінділер, тамшылар, сироптар, суспензиялар, эмульсиялар, сұйық сығындылар, тұнбалар, эликсирлер, сусабындар, инфузиялар, қайнатпалар және т. б. жатады.
Расшифровка: ЖФМ-ЖАЛПЫ ФАРМАКОПЕЯЛЫҚ МАҚАЛА
Сұйық дәрілік қалыптарға сынақтар ретінде төмендегі сынауларды жатқызған жөн:
1. Сипаттамасы. Дәрілік препараттың сыртқы түріне (сұйық күйі, нысаны, мөлшері және т.б.) және органолептикалық қасиеттеріне (түсі, иісі) қойылатын талаптарды барынша толық сипаттайтын мәліметтерді келтіреді.
2. Микробиологиялық тазалық. Сынақ ЖФМ 5.1.4 талаптарына сәйкес барлық стерильді емес дәрілік препараттар үшін жүргізіледі. Дәрілік препараттың әсер етуші затының/заттарының қасиеттерін және оның жіктеу белгілері бар дәрілік түрдің түрін ескере отырып сынақтар жүргізіледі.
3. Стерильділік 2.6.1. Сынақ ЖФМ талаптарына сәйкес стерильділік талабы қойылатын барлық дәрілік препараттар үшін жүргізіледі.
4. Доза және дозалау біркелкілігі. Сұйық ішуге арналған тамшылар үшін ФМ талаптарына көрсеткіші анықталады.
5. Қаптама ішіндегісінің массасы (көлемі). Ішке арналған сұйық дәрілік формаларға қолданылады.
6. Алынатын көлем. Сынақ 2.9.17 ЖФМ талаптарына сәйкес тамшылар, сироптар, эликсирлер, тұнбалар, сұйық сығындылар сияқты дәрілік түрлерді қоспағанда, ішуге арналған сұйық дәрілік нысандар үшін жүргізіледі.
7. Парентеральді қолдануға арналған дәрілік формалардың алынатын көлемі. Сынақ 2.9.17 ЖФМ талаптарына сәйкес парентеральді қолдануға арналған сұйық дәрілік нысандар үшін жүргізіледі.
8. Құрғақ қалдық 2.8.19. Сынақ жалпы фармакопеялық бапта немесе жеке фармакопеялық бапта немесе сапа жөніндегі нормативтік құжатта көрсетілген талаптарға сәйкес құрамында өсімдік тектес әсер етуші заттары (тұнбалар, сұйық сығындылар, инфузиялар, қайнатпалар) бар дәрілік препараттардың сұйық дәрілік нысандары үшін жүргізіледі. 
9. Мөлдірлік. Сынақ ЖФМ 2.2.1 талаптарына сәйкес стерильді ерітінділермен, ішке қабылдауға арналған ерітінділермен, жергілікті қолдануға арналған ерітінділермен ұсынылған сұйық дәрілік нысандар үшін жүргізіледі. басқа сұйық дәрілік нысандар үшін сұйықтықтардың жұмсақтығы мен опалесценция дәрежесі жеке фармакопеялық баптағы немесе сапа жөніндегі нормативтік құжаттағы тиісті нұсқаумен белгіленеді.
10. Түстілік. Сынақ ЖФМ 2.2.2 талаптарына сәйкес стерильді ерітінділермен, ішке қабылдауға арналған ерітінділермен, жергілікті қолдануға арналған ерітінділермен ұсынылған сұйық дәрілік нысандар үшін жүргізіледі. Сұйықтықтарды бояу және бояу қарқындылығы міндетті, қалған ерітінділер үшін – жеке фармакопеялық бапта немесе сапа жөніндегі нормативтік құжатта тиісті түрде көрсетілген кезде сынаулар жүргізіледі.
11. рН. Сынақ сұйық дәрілік нысандар үшін (ерітінділер, суспензиялар, эмульсиялар, концентраттар, эликсирлер, сироптар, көбіктер, дәрілік сусабындар және т. б.) жүргізіледі. рН анықтауды ЖФМ 2.2.3 талаптарына сәйкес потенциометриялық әдіспен немесе 2.2.4. ерітіндінің рН шамасының реакциясы және индикаторлардың түсі арасындағы байланыс сынаулары арқылы жүргізеді. 
12. Тығыздығы. Сынақ құрамында 40% - дан жоғары концентрациядағы этил спирті бар спирт ерітінділері болып табылатын сұйық дәрілік нысандар үшін, сондай-ақ тұнбалар, май сығындылары, эликсирлер, сироптар, концентраттар, дәрілік сусабындар және т.б. үшін басқа да Сулы емес ерітінділер үшін ЖФМ 2.2.5 сәйкес жүргізіледі. 
Сонымен қатар, тұтқырлық 2.2.8, механикалық қосылыстар 2.9.19-21, т.б. сынаулар жүргізіледі.
31)                       Тұрақтылықты тексеруге арналған талаптарды үйлестіруге арналған материалдар.
Тұрақтылық-дәрілік заттың сақтау мерзімі ішінде спецификациялар (НД) талаптары шегінде қасиеттерін (химиялық, физикалық, физика-химиялық, биологиялық, микробиологиялық, фармакологиялық және биофармацевтикалық) сақтау қабілеті.
Дәрілік заттардың тиісті сапасын қамтамасыз ету көп жағдайда бақылауды дұрыс ұйымдастыруға, оның тиімділігіне, сондай-ақ нормативтік құжаттамада белгіленген талаптар деңгейіне және талдаудың пайдаланылатын әдістеріне байланысты болады.
Тұрақтылықты тексеруге арналған талаптарды үйлестіруге арналған материалдар:
1) ҚР Мемлекеттік Фармакопеясы 1,2,3 томдары. Қазақстанның Мемлекеттік фармакопеясының мәртебесін бекітетін ережелер "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" 2020 жылғы 7 шiлдедегi № 360-VI Қазақстан Республикасының Кодексінде белгіленген. 240 бапқа сәйкес: Қазақстан Республикасының мемлекеттік фармакопеясы - дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың қауіпсіздігі мен сапасына қойылатын ең төмен талаптар жинағы.
Жалпы мақалаларда: 1)ДЗ, ФС сапасына; 2) реагенттерге, стандартты үлгілерге, олардың сапасын бақылау үшін қолданылатын сынау әдістері мен әдістемелеріне; 3) қаптама материалдарына және контейнерлерге қойылатын жалпы талаптар айқындалады. Жеке мақамаларында: дәрілік заттардың стандарттары, дәрілік заттардың сапасын бақылау көрсеткіштері мен әдістерінің тізбелерін және дәрілік заттардың, сондай-ақ оларды өндіруге арналған қосалқы заттар мен шикізаттың сипаттамаларын қамтиды. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік фармакопеясының I басылымы 2008-2009 жылдары екі томдық Қазақ және орыс тілдерінде жарияланды, 2014 жылы Қазақстан Республикасы Мемлекеттік фармакопеясының I басылымының үшінші томы жарияланды. Қазақстанның фармакопеясы Еуропалық фармакопеямен толық Үйлестірілген. Фармакопеялық баптардың көпшілігінің құрылымы Еуропа фармакопеясының талаптарына негізделген жалпы бөлікті және Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына негізделген ұлттық бөлікті қамтиды. 2015 жылы Қазақстан Республикасы Мемлекеттік фармакопеясының II басылымының бірінші томы жарық көрді.
2) «Дәрілік затты өндіруші дәрілік заттардың тұрақтылығын зерттеулерді, оларды сақтау және қайта бақылау мерзімін белгілеуді жүргізу қағидаларын бекіту туралы» ҚР ДСМ 2020 жылғы 28 қазандағы № ҚР ДСМ-165 бұйрығы - Дәрілік заттардың тұрақтылығына зерттеулер жүргізуге, оларды сақтау және қайта бақылау мерзімін белгілеу жүргізуге қойылатын талаптарды айқындайды.
3) "Дәрілік препараттар мен фармацевтикалық субстанциялардың тұрақтылығын зерттеуге қойылатын талаптарды бекіту туралы" Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2018 жылғы 10 мамырдағы №69 шешімі. Осы талаптар фармацевтикалық субстанциялар мен олардың негізіндегі дәрілік препараттардың тұрақтылығына зерттеулер жоспарлау және жүргізу кезінде, сондай-ақ тіркеу дерекнамасын жасау кезінде қолданылады. 
 
32)                       Сандық анықтаудың биологиялық әдістері (ҚР МФ I).
Сандық анықтаудың биологиялық әдістері (ҚР МФ I 2.7.).
ҚР МФ 1 том, 2.7.2-Антибиотиктерді микробиологиялық әдіспен сандық анықтау
Антибиотиктердің белсенділігі зерттелетін антибиотиктің әсерінен сезімтал микроорганизмдердің өсуінің тежелу дәрежесін және белгілі концентрациялардың β стандартты үлгісін салыстыру арқылы анықталады. Сандық анықтау үшін пайдаланылатын стандартты үлгілер белсенділігі халықаралық, стандартты препаратқа сәйкес дәл белгіленген заттар болып табылады.
Диффузия әдісі - антибиотиктердің белсенділігін анықтайтын фармакопеялық биологиялық әдіс, антибиотик субстанцияларының молекулаларының агар ортасында таралуы және қолданылатын антибиотикке сезімтал тест микроорганизмдері дамымайтын қысым аймақтарын қалыптастыру қабілетіне негізделген. Әдіс принципі - антибиотик концентрациясына тест-микроорганизм өсуінің тежелу дәрежесінің логарифмдік тәуелділігі. Бұл жағдайда сызықтық тәуелділік антибиотик концентрациясының белгілі бір шегінде ғана байқалады. Диффузия әдісімен белсенділікті анықтауда негізгі қасиеттердің бірі қолданылатын стандартты үлгінің сапасы болып табылады, өйткені антибиотиктің белсенділігі стандартты үлгінің белсенділігіне байланысты бағаланады. 
Турбидиметриялық әдістер. Антибиотиктердің биологиялық белсенділігін бағалаудың турбидиметриялық талдауы тест-микроорганизм мен антибиотиктің өзара әрекеттесуіне негізделген. Бұл өзара әрекеттесу бактериялық популяция өсуінің тежелу дәрежесінің антибиотик концентрациясына логарифмдік тәуелділігімен көрінеді. Сызықтық реакция әдетте антибиотиктің шектеулі концентрациясында және микроорганизмнің белгілі бір өсу фазасында (логарифмдік өсу фазасы) жүреді. Микроорганизмді таңдау турбидиметриялық биотестингтің маңызды мәселесі болып табылады, өйткені ол антибиотикке сезімталдықпен және өте жоғары өсу қажеттіліктерімен сипатталуы керек, сұйық қоректік ортада пленка мен айқын тұнба түзусіз тез, біркелкі өсуге мүмкіндік береді. Сандық анықтау әдістемесінің жарамдылығын бағалау үшін стандартты үлгінің кемінде үш дозасын және шамамен бірдей белсенділігі бар сыналатын антибиотиктің тиісті үш дозасын пайдалану керек. Дозалар геометриялық прогрессияны құрағаны жөн. Бұл ретте "дозаның логарифмі - жауап" тәуелділігі сызықтық болып табылатын дозалардың көп санынан үш реттік дозаны таңдау қажет болуы мүмкін. 
 
 33)                       Аэрозольді сынау кезінде пайдаланылатын көрсеткіштер. Дәрілік заттардың сақтау мерзімін анықтау және есептеу.
Аэрозольдер-белсенді және қосымша заттар аэрозольдық баллондағы пропеллент қысымында болатын дәрілік түр, бұл ретте препаратты енгізу жолына сәйкес келетін бөлшектердің мөлшерімен газдағы қатты немесе сұйық бөлшектердің дисперсиясы түрінде алу қамтамасыз етіледі.
Сыналатын көрсеткіштер: 
Контейнердің герметикалығын тексеру. Қақпағы мен бүріккіші немесе саптамасы жоқ контейнер (45 ± 5)°C температурада пластикалық жабынмен жабылған шыны баллондар үшін кемінде 15 мин және 30 мин артық емес және металл баллондар үшін кемінде 10 мин кем емес және 20 мин артық емес су моншасына толық батырылады. Клапанның өзегінің үстіндегі су қабатының қалыңдығы кемінде 1 см болуы тиіс; газ көпіршіктерінің бөлінуі байқалмауы тиіс.
Контейнер ішіндегі қысымды өлшеу. Пропеллент ретінде сығылған газдары бар және қысымда болатын дәрілік заттар үшін жүргізеді. Қысымды өлшеу алдында контейнерлер (20 ± 2)°C температурада 1 сағат бойы ұсталады (выдерживают), қысымды бақылау манометрдің көмегімен жүзеге асырылады (дәлдік класы 2.5). 20°C температурада контейнердегі шекті рұқсат етілген қысым 0,8 мПа-дан аспауы керек.
Контейнер мазмұнының шығуын анықтау. Контейнерді 10 мг (m1) дейінгі дәлдікпен өлшейді, ішіндегісін алып тастайды және қайтадан (m4) өлшейді. Ішіндегі зат шығысы пайызбен (X) формула бойынша есептеледі: X= m1-m4/m5 *100 m5 - масса содержимого, указанная на этикетке Сынақтар (20 ± 2)°C температурада жүргізіледі.
Дозаның орташа массасын анықтау. Қысыммен жұмыс істейтін және мөлшерлеу клапанымен жабдықталған дәрілік заттар үшін жүргізеді. Бүріккіштің көмегімен алғашқы бес басуды орындайды және бүріккіші бар контейнерді 10 мг (m2) дейінгі дәлдікпен өлшейді, содан кейін 10 - 15 с аралықпен жеке бапта (10-нан 20-ға дейін) көрсетілген басулардың нақты санын шығарады және (m3) өлшейді. Бір дозаның орташа салмағы граммен (m) мына формула бойынша есептеледі: m=m2-m3/ n, n- жеке мақалада көрсетілген шертулер саны. Сынақ (20 ± 2)°С температурада жүргізіледі.
Бөлшектердің мөлшерін анықтау.  Жеке бапта басқа нұсқаулар болмаған кезде мөлшері 10 мкм-ден кем бөлшектердің саны 95% - дан кем болмауы тиіс, бұл ретте мөлшері 5 мкм-ден кем бөлшектердің саны 90% - дан кем болмауы тиіс.
Мазмұнның біркелкілігі.  Жүйелі әсер етуге арналған дозаланған аэрозольдер болып табылатын суспензиялар немесе эмульсиялар түріндегі дәрілік заттар "ингаляцияға арналған дәрілік заттар" монографиясында көрсетілген құрамның біртектілігі сынағына төтеп беруі тиіс.
Сақтау мерзімі – тиісті сақтау жағдайларында дәрілік зат пен медициналық бұйым Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың сапасы мен қауіпсіздігін бақылау жөніндегі нормативтік құжат талаптарына сәйкес келетін уақыт кезеңі. Анықтау формуласы: C=K*Cэ, мұндағы С-сақтау мерзімі, К-сәйкестік коэффициенті(K=A^(tэ-txp)/10), Сэ- эксперименттік сақтау мерзімі, te-эксперименттік сақтау температурасы, txp-сақтау температурасы.
 
34)                       Дәрілік заттарды нақты уақыт режимінде сақтау мерзімін анықтау, стресс жағдайлары, жеделдетілген қартаю шарттары.
ДЗ тұрақтылығын сынау әдістері: - стресстік сынақтар; - жеделдетілген сынақтар; - нақты уақыттағы сынақтар (ұзақ мерзімді сынақтар).
Стрестік сынақтар-мәжбүрлі ыдырау процесін (ыдырау өнімдері мен тетіктерін белгілеу) зерттеу мақсатында жүргізілетін стресс-жағдайлардағы тұрақтылықты сынау. Сынақ шарттары:- 10 ºС (50 ºС, 60 ºС және т. б.) біртіндеп арттыра отырып, жеделдетілген сынақтар кезінде температурадан асатын температура. Максималды температура - 50 ± 2; 60 ± 2; 70 ± 2. - ылғалдылық 75 ± 5 % және одан жоғары;- тотығу және фотолиз;- қышқыл және сілтілі гидролиз (қажет болған жағдайда); - жарыққа тұрақтылық.
Жеделдетілген сынақ немесе тұрақтылықты "жеделдетілген қартаю" әдісімен сынау - химиялық ыдырауды күшейту немесе гипертрофияланған сақтау жағдайларын қолдана отырып, АФИ немесе ГЛС физикалық өзгерістерін қоздыру үшін жүргізіледі. Сынақ шарттары: 40 ± 2 температура кезінде және  75 ± 5 % ылғалдылық.
Анықтамасына келетін болсақ, ДЗ тұрақтылықты нақты уақытта зерттеулер (тұрақтылықты ұзақ мерзімді зерттеулер) - сақтау мерзімін белгілеу, шартты сақтау мерзімін растау және дәрілік затты сақтау шарттары бойынша ұсынымдар әзірлеу мақсатында жүргізілетін зерттеулер. Тұрақтылықты ұзақ мерзімді зерттеулер: 1) шартты сақтау мерзімін растау; 2) сақтау мерзімін белгілеу (қайта бақылау кезеңін) және сақтау шарттары бойынша ұсынымдар әзірлеу; 3) қолдану кезеңін белгілеу; 4) дәрілік препарат құрамындағы және технологиялық процестегі кез келген өзгерістердің өнімнің тұрақтылығына әсерінің болмауын растау мақсатында жүргізіледі. Ұзақ мерзімді зерттеулерде: 1) зерттеу шарттары дәрілік заттарды сақтаудың болжамды шарттарына барынша жақын болады; 2) температура 25 ± 20С деңгейінде және салыстырмалы ылғалдылық 60 ± 5 % деңгейінде белгіленеді.Ұзақ мерзімді зерттеулер кезінде фармацевтикалық субстанцияның 3 сериясы зерттеледі. Жалпы жағдайда ұзақ мерзімді зерттеулер үшін шартты сақтау мерзімін белгілеу үшін сынақтардың ең аз ұзақтығы (тіркеу дерекнамасын беру сәтінде) 12 айды құрайды. Шартты сақтау мерзімі жиырма төрт ай мынадай шарттар сақталған кезде белгіленеді: -белсенді ингредиенттің тұрақтылығы туралы мәліметтердің болуы; - дәрілік препарат сапасының көрсеткіштерінде елеулі өзгерістердің болмауы;- ұқсас дәрілік препараттарда осындай сақтау мерзімінің болуы; - толық шартты сақтау мерзімін қамтитын ұзақ мерзімді сынақтар жүргізу және алынған нәтижелерді дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың айналысы саласындағы мемлекеттік сараптама ұйымына ұсыну туралы өндірушінің кепілдік міндеттемесі беріледі.
 
35)                        Сандық анықтау әдістері (ҚР МФ I).
Сандық анықтау әдістеріне қышқыл санын, эфир санын, гидроксил санын, йод санын, пероксид санын, сабындану санын, сабынданбау санын анықтау, күкірт қышқылымен минералданғаннан кейін азотты анықтау, комплексометрикалық титрлеу жатады. 
Қышқыл сан (I_A)- бұл 1 г сыналатын заттың құрамындағы бос қышқылдарды бейтараптандыру үшін қажет калий гидроксидінің миллиграммдағы мөлшері.Анықтау әдісі: Индикатор ретінде 0,5 мл фенолфталеин қолданылады. Жеке бапта нұсқаулықтар болмаса, сыналатын затты бейтараптандырылған 0,1 М калий гидроксиді ерітіндісімен спирт пен эфирдің тең көлемдегі 50 мл қоспасында ерітеді.  Сыналатын зат ерігеннен кейін алынған ерітінді 15 с ішінде кетпейтін қызғылт бояу пайда болғанға дейін калий гидроксидінің ерітіндісімен титрленеді. Қышқыл саны (I_A) келесі формуламен анықталады: I_A=5.610V/m, мұндағы V-титрлеуге жұмсалған калий гидроксидінің 0.1 M ерітіндісінің миллилитрмен өлшенген мөлшері; 5.610 - 1 мл 0.1 M ерітіндісіне сәйкес келетін калий гидроксидінің мөлшері, миллиграмммен белгіленеді; m-заттың  ілмек салмағы, граммен белгіленеді. Егер сыналатын зат еріткіштердің қоспасында ерімесе, кері тоңазытқыш колбаға қосылады және зат ерігенше үнемі араластыра отырып, жылы су моншасында қыздырылады.
Эфир саны (I_E)- сыналатын заттың 1 г құрамындағы эфирлерді сабындандыру үшін қажетті калий гидроксидінің миллиграмммен өлшенетін мөлшері. Формуласы: I_E= I_S – I_A, мұндағы I_{S –}сабындандыру саны, I_A-қышқыл саны.
Гидроксил саны (I_OH) - 1 г сыналатын затты ацилдеу кезінде байланысатын қышқылдың мөлшеріне тең калий гидроксиді (миллиграмммен). Жеке бапта нұсқаулықтар болмаса, сыналатын заттың ілмегін сыйымдылығы 150 мл шлифі бар түбі дөңгелек колбаға орналастырады.0.2 мл фенолфталеин ерітіндісін индикатор ретінде пайдалана отырып, спиртті калий гидроксидінің 0.5 M ерітіндісімен титрленеді. Сонымен қатар, бақылау тәжірибесі жүргізіледі. Формуласы: I_OH= (28.05(V₂ – V₁)/m) + I_{A ,} мұндағы V1 - сыналатын затты титрлеуге жұмсалған 0.5 M спиртті калий гидроксиді ерітіндісінің көлемі миллилитрмен; V2-бақылау тәжірибесінде титрлеуге жұмсалған 0.5 M спиртті калий гидроксиді ерітіндісінің көлемі миллилитрмен; m - затты граммен ілу; 28.05 - 1 мл 0.5 m калий гидроксиді ерітіндісіне сәйкес келетін калий гидроксидінің мөлшері, миллиграмммен; Ia-қышқыл саны.
Йод саны (I_I) - 100 г сыналатын затты байланыстыру үшін қажетті граммдағы йодқа қайта есептелген галогендер саны. Жеке мақалада басқа нұсқаулар болмаған жағдайда,  заттың ілмегін сыйымдылығы 250 мл кептелген тығыны бар, алдын ала кептірілген немесе мұзды сірке қышқылымен жуылған колбаға салады, 15 мл хлороформ ерітеді. 10 мл калий йодидінің 100 г/л ерітіндісі, 100 мл су P қосып, ашық сары түске дейін қарқынды араластыра отырып, 0.1 M натрий тиосульфатының ерітіндісімен титрлейді, содан кейін 5 мл крахмал ерітіндісін қосып, түссізденгенге дейін 0.1 m натрий тиосульфатының ерітіндісімен титрлейді. Сонымен қатар, бақылау тәжірибесі жүргізіледі. Формуласы: I_I= 1.269(V₂ – V₁)/m_, мұндағы V1-затты титрлеуге жұмсалған натрий тиосульфат ерітіндісінің 0.1 M көлемі, миллилитрмен; V2 - бақылау тәжірибесінде титрлеуге жұмсалған натрий тиосульфат ерітіндісінің 0.1 M көлемі, миллилитрмен; m - затты ілу салмағы граммен; 
Пероксидтік саны (Ip) сыналатын заттың 1 кг құрамындағы пероксидтердің мөлшеріне сәйкес келетін белсенді оттегінің миллимоль эквиваленттерінің саны.
Cабындандыру саны (Is) -бұл 1 г сыналатын заттың құрамындағы бос қышқылдарды бейтараптандыру және эфирлерді сабындандыру үшін қажет миллиграммдағы калий гидроксидінің мөлшері.
"Сабынданбайтын заттар" термині сабындалғаннан кейін сыналатын үлгіден органикалық еріткішпен экстрагирленетін 100 С-тан 105 °с-қа дейінгі температурада ұшпайтын заттарға қолданылады. Шаңсыз заттардың құрамы пайызбен есептеледі (м/м).
 
36)  Дәрілік заттардың тұрақтылығы (ДП). Біріншілік және екіншілік орау материалдарына ҚР МФ, ҚР СТ, СТ, ГОСТ, ӨҚТ, ТК талаптары. Қаптау материалдарын бағалау үшін сапа көрсеткіштерін таңдау.
Тұрақтылық-бұл препараттардың нормативтік құжаттама талаптарында көзделген белгілі бір сақтау мерзімі ішінде физикохимиялық қасиеттері мен фармакологиялық белсенділігін сақтау қабілеті.
Дәрі-дәрмектердің тұрақтылығы мыналарға байланысты:

• Сақтау температурасы;
• Жарықтандыру;
• Қоршаған орта құрамынына;
• Дайындау тәсіліне;
• Қосымша заттар;
• Дәрілік   түріне (әсіресе агрегаттық жағдай);
• Қаптама

Қаптама дәрілік препарат өндірісінің технологиялық процесінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Заң реттеушісі сенімділік, тығыздық және ақпараттылық сияқты көрсеткіштерге көп көңіл бөледі. Қаптамалық материалды дайындау мен пайдалануға қатысты негізгі ережелер бекітілген стандарттар мен ұсынымдарда бекітілген.
Буып-түю материалдары фармпрепараттарды зақымданудан және мерзімінен бұрын бұзылудан талап етілетін қорғауды қамтамасыз етуі тиіс. Олардың арқасында емдеу процесі тиісті түрде жүргізілуі керек. Қаптамалық бұйым тасымалдау жолында фармтовардың сақталуына ықпал етуі тиіс.
Бастапқы қаптама материалдары өнімнің герметикалығын, ал ҰЖ-мен байланысқа түспейтін қайталама материалдар өндірушіден тұтынушыға дейінгі барлық жол бойында сақталуын қамтамасыз етуі тиіс. Мемлекеттік Фармакопеяның негізгі ережелеріне сәйкес бір серияны орау үшін бірдей орау құралдарын пайдалану талап етіледі. Бұл ретте олар тасымалдау үшін ыңғайлы, бекітілген экологиялық талаптарға сәйкес болуы және эстетикалық сыртқы келбетке ие болуы тиіс.
Буып-түю жүйесінің негізгі мақсаты-өндіруші белгілеген жарамдылық мерзімі ішінде фармацевтикалық өнімнің массасының, сапасы мен тұрақтылығының сақталуын қамтамасыз ету. ДЗ бастапқы қаптамалары тексерілетін көрсеткіштер:

• Толтыру көлемін анықтау
• Боялған шыны контейнерлерге жарық беру
• Центрифугалауға төзімділік
• Температураның өзгеруіне төзімділік
• Герметикалығы 
• Толтыру жылдамдығы
• Қалыптан тыс уыттылық
• Ашықтық
• Стерильділік
• Оптикалық тығыздық

 
Дәрілік заттардың қаптамасына қойылатын талаптар дәрілік препараттарға арналған медициналық ыдыс зиянды әсерден (жылу, химикаттар, жарық сәулелері және т.б.) қорғаудан және қоршаған ортаны ластанудан қорғаудан басқа, препараттың жекелеген дозаларын бір-бірінен оқшаулайды. Контейнер материалы өндіріс жағдайларына, препараттың қасиеттеріне, сондай-ақ оны сақтау ұзақтығына байланысты таңдалады. Айта кету керек, 2021 жылдың 7 наурызында Денсаулық сақтау саласындағы негізгі НПА – ның бірі күші жойылды - ҚР ДСӘДМ 24.04.2015 ж. № 262 бұйрығының орнына. "Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды сақтау және тасымалдау қағидаларын бекіту туралы" ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің 16.02.2021 ж. № ҚР ДСМ-19 бұйрығы қолданылады. Бұдан басқа, 2021 жылдың басында дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды таңбалау қағидаларын регламенттейтін ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің 2021 жылғы 27 қаңтардағы № ҚР ДСМ-11 жаңартылған бұйрығы заңды күшіне енді.  Таңбалаудан басқа жаңартылған НПА дәрілік препараттардың қаптамасына да қойылатын талаптарды ұсынады. Осылайша, дәрілік заттардың қаптамасы бастапқы немесе ішкі, аралық (бар болса) және қайталама (сыртқы немесе тұтынушылық) қаптамаларды қамтуы тиіс.
Дәрілік заттардың бастапқы орамасы дәрімен тікелей жанасады, аралық орама-оны қосымша қорғаудан тұрады, соңында бастапқы және аралық орауыштағы дәрілік препарат екінші орауышқа орналастырылады. Айта кету керек, аралық қаптама, оның тұтастығын бұзбай, бастапқы пакеттегі ақпаратты оқуға мүмкіндік бермейді, сол бастапқы пакетте көрсетілген ақпаратты қайталайды. Бұл ретте құрамында ұшпа заттар бар дәрілік субстанцияларды буып-түю, тығындау нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес келетін ыдыста жүзеге асырылады. Дәрі-дәрмектерді орауға қойылатын талаптарға қайта оралсақ, оның келесі өлшемдерге сәйкес келетіндігін ескеру қажет: оны өндіруге арналған материалдар улы емес және мазмұн түрімен оң әсер етуі керек. Ол препараттың сапасын сақтау кезінде оның массасын төмендетпестен сақтауы керек. Дәрілік препараттардың қаптамасы мен оның материалы ҚР Денсаулық сақтау министрлігімен мақұлданып, рұқсат етілуі тиіс. Таблеткалардың қаптамасы ағза үшін қауіпсіз материалдан жасалуы тиіс. Дәрі-дәрмектерді орау кез-келген затты адсорбцияламауы керек, бұл олардың препараттағы құрамын азайтады. Дәрі-дәрмектерге арналған қаптама өткізбейтін болуы керек, бұл әсіресе Сұйықтықтар мен ұшпа заттар үшін өте маңызды. Фармацевтикаға арналған қаптама мазмұнмен өзара әрекеттескенде ажырауға немесе жарылуға берілмеуі тиіс. Материал жарықтан қорғалған болуы керек. Дәрілік заттардың қаптамасы тығыз бекітілуі тиіс. Беті жапсырмалар мен басып шығару үшін дайындалуы керек (таблетка орамасының атауы, құрамы, қарсы көрсетілімдері және т.б.). Ол тасымалдауға жарамдылық ережелеріне сәйкес келуі керек. 

• Қаптама сапасының көрсеткіштері
• Қаптама сапасының деңгейі келесі көрсеткіштердің жиынтығымен бағаланады:
• функционалдық мақсаты;
• эргономикалық;
• эстетикалық;
• стандарттау және біріздендіру;
• патенттік-құқықтық;
• экономикалық.

Функционалды индикаторларға тауарлардың сақталу дәрежесі және оларды Таңдалған орау материалындағы сыртқы факторлардың әсерінен қорғау кіреді. Олар сапаны бағалауда үлкен рөл атқарады.
Дәрілік препараттарға арналған функционалдық мақсаттағы көрсеткіштердің номенклатурасында мыналар бар:

• жарық өткізбейтін-қаптама материалының көрінетін және ультракүлгін сәулелердің енуіне жол бермеу мүмкіндігі;
• суға төзімділік-қаптама материалының оған ылғал мен су буының енуіне жол бермеу қабілеті;
• герметикалығы-қаптаманың препаратты ауа мен газдардың әсерінен қорғау қабілеті; бірқатар препараттар үшін қаптаманың алғашқы ашылуын бақылауды сақтау қажет.

Эргономикалық көрсеткіштер адам— өнім жүйесіндегі қаптаманы сипаттайды. Эргономикалық көрсеткіштердің номенклатурасы:

• құрылымды, оның массасын, орау мөлшерін, пішінін таңдаудың ұтымдылығы, мысалы, өнім көлемі мен орау көлемінің пропорционалдылығы;
• ыңғайлылық.

Дәрі-дәрмектер үшін соңғы талап әсіресе маңызды, өйткені ол мыналарды қамтиды:

• оны алудың гигиенасы;
• дәрілік затты мөлшерлеп беру мүмкіндігі;
• тұтыну кезінде қаптаманы пайдалану ыңғайлылығы және т. б.

Эстетикалық көрсеткіштер қаптаманы қажет етеді:

• ақпараттық экспрессивтілік (белгілердің санымен, өзіндік ерекшелігімен, стильдік сәйкестігімен, композицияның тұтастығымен, түс түсімен және т. б. анықталады);
• тауар түрі (буындар мен қосылыстардың орындалу сапасымен, жазулардың, фирмалық белгілердің, символдардың және т. б. беріктігі мен сапасымен анықталады);
• басып шығару сапасы (ақпаратты қабылдау және өңдеу мүмкіндіктеріне қаптаманың сәйкес келуімен анықталады).

Қаптамаларды стандарттау көрсеткіші қаптаманы шығару регламенттелген нормативтік-техникалық құжаттама түрімен айқындалады.
 
37)  Контейнерлердің тығыздығын, дозаның орташа массасын, бөлшектердің өлшемін және заттың бірдейлігін анықтау.
Дозаның орташа салмағы.
 Дозаланған дәрілік нысанның 20 бірлігін немесе бір дозалы дәрілік нысандардың 20 жеке қаптамасының ішіндегісін өлшеу арқылы орташа массаны анықтайды: егер фармакопеялық бапта немесе нормативтік құжаттамада өзгеше көрсетілмесе, әрбір бірлікті 0,001 г дейінгі дәлдікпен жеке өлшейді және орташа массаны есептейді.
 
 Бөлшектердің мөлшері микроскоптың көмегімен 125 есе үлкейту арқылы анықталады. Окуляр-микрометр шкаласын (немесе қарапайым жағдайда, окулярлық сызғышты) бөлшекпен біріктіріп, оның мөлшерін есептеңіз. Бөлшектердің мөлшерін анықтау үшін шкаланың бөліну санын бір Бөлшекке есептеп, берілген үлкейту кезінде бөлу бағасына көбейту керек. Саны бөлінулер көзбен шолып анықтайды, сабақтастыра желісін және бөлшекті регулировочными бұрандалармен пәндік үстел. Сызықтық шкаланың орнына микрометрдің басқа графикалық үлгісін қолдануға болады, мысалы, крест. Микрометр көзілдірігінің фокустық жазықтығында бөлімдері бар шкала (әдетте 0-ден 8 мм - ге дейін) және жылжымалы крест орналасқан. Микрометриялық бұранданың айналуымен қиылысу бекітілген шкалаға қатысты көздің көру өрісіне ауысады, бұл өлшенетін учаскелерді дәл анықтауға мүмкіндік береді. Көз микрометрінің шкаласы бойынша толық есептеу қозғалмайтын мектеп бойынша санақтан және микровинт барабаны бойынша санақтан құралады.
 
Заттың бірдейлілігі (мөлшерлеу).
Мөлшерлеудің біркелкілігін сынаудың мақсаты мөлшерленген дәрілік нысанның жеке алынған бірліктері (таблеткалар, капсулалар, суппозиторийлер және т.б.) бойынша әсер етуші заттың біркелкі таралуын бақылау болып табылады. Осы сынақтың нәтижелері сыналатын дозаланған препараттың жеке алынған бірліктері бойынша әсер етуші зат құрамындағы таралуды сипаттайтын көрсеткіштерді сандық бағалауға мүмкіндік береді.
Мөлшерлеудің біркелкілігін сынау екі тәсілмен орындалуы мүмкін:

• сынау үшін іріктелген әрбір препарат бірлігінде әсер етуші заттың құрамын жеке-жеке сандық анықтаумен;
• сынау үшін іріктелген әрбір препарат бірлігінің нетто массасын дәл айқындаумен қамтамасыз етіледі.

 
Контейнердің герметикалығы.
Қаптаманың тығыздығын анықтау Физикалық сынақ әдістеріне жатады және технологиялық процесс сатысында жүзеге асырылатын сапаны бақылау процесінің бөлігі болып табылады.
Сынауды жүргізу алдында шыныдан жасалған ыдыстың сыртқы түрі тексеріледі, жарықшақтардың болуына жол берілмейді, дәнекерлеу, тығындау жүйесінің бүтіндігі мен жанасуының толықтығы тексеріледі.
Тығыздықты анықтау үшін үш негізгі әдісті қолдануға болады:
1.            Вакуумдау әдісі. 
2.            Индикаторларды (су ерітінділері үшін) қоса отырып, орамдарды суға және суға немесе сабын ерітіндісіне (май ерітінділері үшін) батыру әдісі. 
3.            Жоғары жиілікті электр өрісінің әсерінен кеме ішіндегі газ ортасының жарқылын қолдану әдісі.
Анықтаманы ампулаларды дәнекерлеу сапасын бақылауға және қаптаманың басқа түрлерін жабу сапасын бақылауға бөлуге болады.
 
38)  ҚР МФ сұйық, қою және құрғақ экстрактылар мен сығындыларға (оның ішінде CO2-экстрактыларына) және қаптау материалдарына қоятын талаптары.
Сұйық сығындылар-бұл әдетте бір бөлігі массасы немесе көлемі бойынша бастапқы кептірілген дәрілік шикізаттың массасы бойынша бір бөлігіне тең болатын препараттар. Бұл препараттар қажет болған жағдайда еріткіштің, әсер етуші заттардың немесе құрғақ қалдықтың құрамы бойынша талаптарға сәйкес келетіндей етіп стандартталады.
 Құрғақ қалдық. Сұйық сығындының құрғақ қалдығының мөлшері жеке мақалада көрсетілген шектеулерге сәйкес келуі керек.  2.00 г немесе 2.00 мл сығынды диаметрі шамамен 50 мм және биіктігі шамамен 30 мм жалпақ түбіндегі шыныаяққа немесе бюкске салынады.құрғақ су моншасында буланып, кептіру шкафында 1000C-ден 1050c-ге дейінгі температурада 3 сағат бойы кептіріледі. Нәтиже салмақтық пайызбен немесе литрге грамммен көрсетіледі. 
Сақтау. Тығыз жабылған контейнерлерде, жарықтан қорғалған жерде. 
Таңбалау. Заттаңбада көрсетіледі: 

• қандай шикізат пайдаланылды - өсімдік немесе жануар; 
• қажет болған жағдайда жаңа өсімдік немесе жануар шикізаты пайдаланылды; 
• Сығынды дайындау үшін пайдаланылған еріткіште этанолдың атауы мен концентрациясы пайызбен /айн/айн/ ; 
• қажет болған жағдайда дайын сығындыдағы этанолдың пайыздық мөлшері (об/об) ; 
• әсер етуші заттардың құрамы және / немесе алынған сұйық сығындыға бастапқы материалдың арақатынасы; 
• әр микробқа қарсы консерванттың атауы мен концентрациясы.

 Қою сығындылар-сұйық және құрғақ сығындылар арасындағы аралық консистенциялы препараттар. Олар қолданылатын еріткішті ішінара буландыру арқылы жасалады. Тек тиісті концентрациядағы этанол немесе су қолданылады. Қою сығындыларда әдетте кем дегенде 70% құрғақ қалдық болады (массасы бойынша). Оларға қолайлы микробқа қарсы консерванттар енгізілуі мүмкін.                                                                                                                            Құрғақ қалдық. Құрғақ қалдық құрамындағы қою сығынды тиісті жеке бапта көрсетілген шектерге сәйкес келуі керек. 2.00 г сығынды диаметрі шамамен 50 мм және биіктігі шамамен 30 мм жалпақ түбіндегі шыныаяққа немесе бюкске салынады. құрғақ су моншасында буланып, кептіру шкафында 1000C-ден 1050c-ге дейінгі температурада 3 сағат бойы кептіріледі. Нәтиже салмақтық пайызбен көрсетіледі
Сақтау. Тығыз жабылған контейнерлерде, жарықтан қорғалған жерде. 
Таңбалау. Заттаңбада көрсетіледі: 

• қандай шикізат пайдаланылды - өсімдік немесе жануар; 
• қажет болған жағдайда жаңа өсімдік немесе жануар шикізаты пайдаланылды; 
• сығындыны дайындау үшін пайдаланылған еріткіштерге этанолдың атауы мен концентрациясы пайызбен; 
• әсер етуші заттардың құрамы және/немесе алынған қалың сығындыға бастапқы материалдың арақатынасы; 
• әр микробқа қарсы консерванттың атауы мен концентрациясы.

 Құрғақ сығындылар - оларды дайындау үшін қолданылатын еріткішті алып тастау арқылы алынған препараттар. Құрғақ сығындылар әдетте салмағы бойынша құрғақ қалдықтың кемінде 95% - ын құрайды. Олардың жинақталуы мүмкін сәйкес келетін қосалқы заттар. 
 Кептіру кезінде салмақ жоғалту. Құрғақ сығындыны кептіру кезінде салмақ жоғалту мәні жеке мақалада көрсетілген шектеулерге сәйкес келуі керек. 0.50 г ұсақталған сығынды диаметрі шамамен 50 мм және биіктігі шамамен 30 мм болатын жалпақ түбіндегі шыныаяққа немесе бюкске салынып, 1000 С-тан 1050с-қа дейінгі температурада 3 сағат ішінде кептіріледі.фосфор(У) оксиді үстіндегі эксикаторда салқындатылады және өлшенеді. Нәтиже салмақ пайызында көрсетіледі. 
Сақтау. Ауа өткізбейтін контейнерлерде, жарықтан қорғалған жерде. 
Таңбалау. Заттаңбада көрсетіледі: 

• әрбір қосалқы заттың атауы және Саны; 
• қандай шикізат пайдаланылды - өсімдік немесе жануар; 
• қажет болған жағдайда жаңа өсімдік немесе жануар шикізаты қолданылғанын көрсетіңіз; 
• сығындыны дайындау үшін пайдаланылатын еріткіштегі этанолдың атауы мен концентрациясы пайызбен (айн/айн) ; 
• әсер етуші заттардың құрамы және / немесе алынған құрғақ сығындыға бастапқы материалдың арақатынасы.

Тұнбалар-әдетте өсімдік немесе жануар шикізатының бір бөлігінен және экстрагенттің 10 бөлігінен немесе өсімдік немесе жануар шикізатының бір бөлігінен және эстрагенттің бес бөлігінен алынатын сұйық препараттар. 
 Салыстырмалы тығыздығы (2.2.5). Жеке бапта көрсетілген шектеулерге сәйкес келуі керек. 
 Этанол (2.9.10). Этанолдың мазмұны жеке мақалада көрсетілген шектеулерге сәйкес келуі керек. 
 Метанол және 2-пропанол (2.9.11). Жеке бапта басқа нұсқаулар болмаған кезде 0.05 % (об/об) метанолдан және 0.05 %(об/об) 2-пропанолдан артық емес рұқсат етіледі. 
 Құрғақ қалдық (2.8.19). Тұнбаның құрғақ қалдықтарының мөлшері жеке мақалада көрсетілген, қажет болған жағдайда түзетілген шектерге сәйкес келуі керек, кез-келген эксципиентті қолдануды ескереді. 
Сақтау. Жарықтан қорғалған жерде. 
Таңбалау. Заттаңбада жоғарыда көрсетілген талаптарға қосымша мыналар көрсетіледі: 

• стандартталған тұнбалардан және белгілі сандық құрамы бар тұнбалардан басқа тұнбалар үшін бастапқы материалдың экстрагентке немесе алынған тұнбаға қатынасы; 
• тұнбадағы спирт концентрациясы.

 
39)  Қою және құрғақ экстрактылар мен сығындылардың сапасын (CO2 экстрактыларын қосқанда) реттейтін құжаттар.
Тұнбалар әдетте келесі көрсеткіштер, сапа бойынша бақыланады: 

• сипаттамасы; 
• сәйкестендіру; 
• этанол мазмұны немесе салыстырмалы тығыздығы; 
• құрғақ қалдық; 
• ауыр металдар; 
• контейнер мазмұнының көлемі; 
• сандық анықтау. 

Сандық анықтау. Тұнбалардағы анықталатын заттардың құрамы пайызбен көрсетіледі
 Тұнбаларды мацерация немесе перколяция әдісімен (төменде келтірілген әдістердің қысқаша сипаттамасы) өсімдік немесе жануар шикізатын экстракциялау үшін тек тиісті концентрациядағы этил спиртін немесе тиісті концентрациядағы этил спиртінде қалың немесе құрғақ сығындыларды еріту арқылы дайындайды. Қажет болса, сүзгіден өткізіңіз. Тұнбалар әдетте мөлдір болады. Сақтау процесінде композицияның айтарлықтай өзгеруі болмаған жағдайда кішкене шөгінділердің пайда болуына жол беріледі. Макерация әдісі. Басқа нұсқаулар болмаған кезде алынатын өсімдік немесе жануар шикізатының қажетті мөлшерін көрсетілген экстрагенттің тиісті мөлшерімен араластырады және қажетті уақыт ішінде жабық контейнерде қалдырады. Қалдық экстрагенттен бөлінеді және қажет болған жағдайда сығылады. Соңғы жағдайда екі сұйықтық біріктіріледі. Перколяция әдісі. Қажет болса, алынатын өсімдік немесе жануар шикізаты белгілі бір мөлшердегі бөлшектерге ұсақталады. Шикізат көрсетілген экстрагенттің бөлігімен Мұқият араластырылып, қажетті уақытты қалдырады. Содан кейін олар перколяторға ауыстырылады және бөлме температурасында баяу перколяцияланады, өсімдік немесе жануар шикізаты тиісті экстрагенттің қабатымен толығымен жабылғанына көз жеткізіңіз. Қалдықты сығуға болады және алынған сұйықтықты перколатпен біріктіруге болады.
Дәрілік өсімдік шикізатынан алынған концентрлі спиртті немесе сулы сығындыларды экстрактылар деп атайды. Фармакопеяға сәйкес экстрактылар – кептірілген, әдетте, өсімдік немесе жануар тектес шикізаттардан алынатын сұйық, қатты немесе қою концистенциялы концентрленген препараттар болып табылады.  
Кездесетін барлық дәрілік заттардың сапасын бақылау және қауіпсіздігін реттейтін құжат болып нормативтік-техникалық құжат қарастырылады.
Нормативтік-техникалық құжат дегеніміз дәрілік препараттың сапа стандарттарының жиынтығын, оны анықтау әдістерін, дәрілік заттың қауіпсіздігі мен тиімділігіне кепілдік беретін құжатты белгілейтін құжат партияның, сондай-ақ оны өндірудің тұрақтылығы мен біртектілігі болып табылады. 
Нормативтік-құжаттың талаптарына сәйкестігіне талдауды дәріхана қоймаларында (базаларында) және дәрілік шикізатты қайта өңдейтін немесе одан дәрілік заттарды дайындайтын кәсіпорындарда жүргізеді.
Мемлекеттік фармакопея (МФ) – бұл мемлекеттік бақылаудағы және заңды күші бар фармакопея. МФ талаптары дәрілік заттарды өндірумен, сақтаумен және қолданумен айналысатын белгілі бір мемлекеттің дәрілік заттар айналымының барлық субъектілері үшін міндетті болып табылады.
GMP стандарты (Good Manufacturing Practice, тиісті өндірістік тәжірибе) – медициналық мақсаттағы дәрілік заттардың өндірісін және сапасын бақылауды ұйымдастыруға қойылатын талаптарды белгілейтін ережелер.
Фармакопеялық мақалалар  медициналық қолдануға рұқсат етілген және мемлекеттік тізілімге енгізілген дәрілік заттар мен сериялы өндірістің дәрілік өсімдік шикізатына бекітіледі. Мемлекеттік фармакопеяға тек іс жүзінде жақсы тексерілген мақалалар кіреді. Мемлекеттік фармакопея мен фармакопеялық мақалалар  кемінде 5 жылда бір рет қайта қаралуға тиіс.
ГОСТ – бұл мемлекеттік стандарт, Шикізаттың, өнімнің сапалық нормаларын анықтайтын және оны сақтау үшін қажетті жағдайларды реттейтін құжат; орау, таңбалау. МЕМСТ, ФС сияқты, Шифр-тауар нөмірленуіне ие. ГОСТ тек дәрілік ғана емес, сонымен қатар өнеркәсіптің басқа салаларында: бояу, парфюмерия, тамақ және т. б. техникалық қолданылатын объектілерге де орнатылады.
Шығыс салалық стандарты, ГОСТ сияқты, Шикізаттың, өнімнің сапалық нормаларын анықтайды және оны сақтау үшін қажетті жағдайларды реттейді. Салалық стандарттар дәрілік өсімдік шикізатын қабылдаудың, сынаудың жалпы әдістерін, буып-түю, таңбалау, тасымалдау және сақтау ережелерін және тиісті сала шығаратын, бірақ тұтынушыға кірмейтін аралық өнімдерге арналған стандарттарды қамтитын әдістемелік болып табылады.
Техникалық шарттар көп мөлшерде дайындалған, бірақ сериялық өндірісі жоқ дәрілік шикізатқа жасалады.
 
40)  Сұйық, қою және құрғақ экстрактыларды (CO2 сығындыларын қосқанда), сығындыны талдау әдістері.
Сұйық сығындылар. Салыстырмалы тығыздығы (2.2.5). Сұйық сығындының салыстырмалы тығыздығының мәні жеке мақалада көрсетілген шектерге сәйкес келуі керек.
 Этанол мазмұны (2.9.10). Құрамында спирт бар сұйық сығындылар үшін этанол құрамын анықтау жүргізіледі. Этанолдың мазмұны жеке мақалада көрсетілген шектеулерге сәйкес келуі керек.
 Метанол және 2-пропанол (2.9.11). Құрамында спирт бар сұйық сығындыларда жеке бапта басқа нұсқаулар болмаған кезде 0.05 % (об/об) метанолдың және 0.05 % (об/об) 2-пропанолдың болуына жол беріледі.
 Құрғақ қалдық. Сұйық сығындының құрғақ қалдығының мөлшері жеке мақалада көрсетілген шектеулерге сәйкес келуі керек. 2.00 г немесе 2.00 мл сығынды диаметрі шамамен 50 мм және биіктігі шамамен 30 мм жалпақ түбіндегі шыныаяққа немесе бюкске салынады.құрғақ су моншасында буланып, кептіру шкафында 1000C-ден 1050c-ге дейінгі температурада 3 сағат бойы кептіріледі. Нәтиже салмақтық пайызбен немесе литрге грамммен көрсетіледі.
Қою сығындылар. Құрғақ қалдық. Құрғақ қалдық құрамындағы қалың сығынды тиісті жеке бапта көрсетілген шектерге сәйкес келуі керек.   2.00 г немесе 2.00 мл сығынды диаметрі шамамен 50 мм және биіктігі шамамен 30 мм жалпақ түбіндегі шыныаяққа немесе бюкске салынады.құрғақ су моншасында буланып, кептіру шкафында 1000C-ден 1050c-ге дейінгі температурада 3 сағат бойы кептіріледі. Нәтиже салмақтық пайызбен немесе литрге грамммен көрсетіледі.
Тұнбалар. Салыстырмалы тығыздығы (2.2.5). Жеке бапта көрсетілген шектеулерге сәйкес келуі керек.
 Этанол (2.9.10). Этанолдың мазмұны жеке мақалада көрсетілген шектеулерге сәйкес келуі керек.
 Метанол және 2-пропанол (2.9.11). Жеке бапта басқа нұсқаулар болмаған кезде 0.05 % (об/об) метанолдан және 0.05 % (об/об) 2-пропанолдан артық емес рұқсат етіледі.
 Құрғақ қалдық (2.8.19). Тұнбаның құрғақ қалдығының мөлшері қандай да бір эксципиентті пайдалануды назарға ала отырып, қажет болған жағдайда түзетілген жеке бапта көрсетілген шектерге сәйкес келуі тиіс
CO2 сығындылары. СО2 сығындыларына келесі көрсеткіштер бойынша талдау жүргізу ұсынылды:

• өсімдік майындағы ерігіштігі;
• этил спиртіндегі ерігіштік;
• су буы тогындағы ұшпа заттардың массалық үлесі;
• майлы емес қоспалардың массалық үлесі;
• пероксид саны;
• анизидин саны.

Сығындыларды талдау
1)дәрілік шикізат пен дайын өнім құрамындағы белсенді заттардың қатынасы бірдей;
2) дәріханалар жағдайында буреттеттермен және пипеткалармен өлшеу ыңғайлылығы;
3) булануды қолданбай алу мүмкіндігі құрамында ұшпа заттар (эфир майлары) бар сұйық сығындылар алуға мүмкіндік береді.
Сығындыларды тазарту
1)Арнайы тұндырғыштарда (+8)ºС-тан жоғары емес температурада
2)4-7 тәулiк бойына тұндыру арқылы жүргiзiледi.
3)Фильтрлеу үшін қолданылады:
4)Декантациялау және фильтрлеу
•фильтр- пресс;
•друк- фильтр:
•Центрифуга;
•нутч- фильтр
Сулы сығындыны қысқа мерзiм аралығында қайнау температурасына дейiн, кейде, адсорбенттер қосу арқылы, қыздырады. Салқын жерде адсорбциялык тазарту .Бүрiсiп қалған балласты заттар оңай тұндырылады .
Спирттік тазарту – сығындыны бастапқы шикізат салмағының жарты көлеміне дейін қойылтады. Осы қойылтылған және салқындатылған сығындыға екі көлем 95% спирт қосады.
 
 
Емтиханда қолданылатын техникалық құралдар:
1. Прокторинг бағдарламасы 
2. Қазақстан Республикасының мемлекеттік фармакопеясы. - 1-том - Алматы. - Баспа үйі: «Жібек жолы» .- 2008.-592 б.
3. «Қазақстан DSM-10» ӨНДЕ-10 бұйрығы, 2021 жылғы 27 қаңтар. Дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды сараптау ережелері
4. «Қазақстан DSM-165/2020» СӨЖ №18, 28 қазан. Өндіріс және сапаны бақылау ережелері, сондай-ақ тұрақтылық тестілеу және дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы сақтау және қайта бақылау мерзімін белгілеу