Фармацевтикалық ұйымдардың ұйымдық-құқықтық формалары

1-cұрақ. Фармация (немесе дәріхана ісі) - бұл дәрілік заттарды іздестіру, жасау, қауіпсіздігі, зерттеу, стандарттау, сақтау, дайындау, босату және өткізу жөніндегі, сондай-ақ дәрілік заттардың жаңа табиғи көздерінің қасиеттерін іздестіру және зерделеу жөніндегі проблемаларды зерделеумен айналысатын ғылыми негізделген және іс жүзінде бағытталған пәндер жиынтығы.
Фармацевтикалық қызмет - дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы өндіру, дайындау, көтерме және бөлшек саудада өткізу бойынша қызмет. Сонымен қатар, дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы айналдырумен, сапасын бақылаумен, бөлумен, пайдаланумен және жоюмен байланысты қызмет
Фармацевтикалық ұйым-бұл фармацевтикалық қызметті жүзеге асыратын және ұйымдық-құқықтық нысанына қарамастан, қызметтің осы түрімен айналысуға лицензиясы бар заңды тұлға. Оның ішінде фармацевтикалық қызметті жүзеге асыратын жеке кәсіпкерлер фармацевтикалық ұйымдар деп танылады.
Фармацевтикалық ұйымдарға : мемлекеттік кәсіпорындар, мекемелер, әртүрлі коммерциялық организациялар жатады(АҚ), жеке кәсіпкерлер жатқызылады.
Дәріхана ұйымы-дәрілік препараттардың бөлшек саудасын, дәрілік препараттарды сақтауды, тасымалдауды, дайындауды және медициналық қолдану үшін босатуды жүзеге асыратын ұйым, медициналық ұйымның құрылымдық бөлімшесі.
Фармацевтикалық(дәріханалық) ұйымдардың түрлері: дәріханаларды(өндіретін, дайын өнімді сататын, асептикалық дз өндіруге құқығы бар өндірістік дәріханаларды айтсақ болады), Дәріхана пункті, киоскіне айтсақ болады.
Фармацевтикалық ұйымдар медициналық қолдануға арналған дәрілік препараттар саудасының ерекшелігін ескеретін сауда ұйымдарына тән бірқатар құқықтарға ие.
Фармацевтикалық ұйымдардың міндеттеріне олардың сақталуын жатқызуға болады:
- шаруашылық жүргізуші субъектілер үшін белгіленген жалпы міндеттер;
- сауда ұйымдары үшін белгіленген міндеттер (көтерме және бөлшек сауда);
- фармацевтикалық қызметті жүзеге асырудың лицензиялық талаптары мен шарттары;
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2-сұрақ. фармацевтикалық ұйымдардың ұйымдық-құқықтық нысандары.
Заңды тұлға – заң бойынша азаматтық құқықтар мен міндеттердің субъектісі болып табылатын кәсіпорын‚ мекеме‚ ұйым‚ фирма, т.б. Ол өз атынан мүліктік және жеке беймүліктік құқықтар мен міндеттемелерді сатып ала алады‚ сотта‚ төрелік сотта (арбитражда) талапкер немесе жауапкер бола алады.
Заңды тұлға келесі тармақтарды сипаттайды:
* фирмалық атауы;
* заңды тұлғалардың мемлекеттік тізілімінде тіркеу;
* азаматтық құқықтар (құрылтай құжаттарында жарияланған қызмет мақсаттарына сәйкес келеді) және олардың міндеттемелері бойынша жауапкершілік;
* жекелеген қызмет түрлерін жүзеге асыру үшін арнайы рұқсаттың (лицензияның) болуы;
* белгілі бір Ұйымдық құрылым;
* өзіндік теңгерім;
* заңды мекен-жайы;
* банктегі мөр және шот.
Ұйымдық-құқықтық нысан (ҰҚН) - бұл шаруашылық жүргізуші субъектінің мүлікті бекіту және пайдалану әдісін (тәсілін) және осыдан туындайтын оның құқықтық жағдайы мен кәсіпкерлік қызметтің мақсаттарын тіркейтін шаруашылық жүргізуші субъектінің сол немесе өзге елдің заңнамасымен танылатын нысаны.
Ұйымдарды ұйымдық-құқықтық нысандар бойынша жіктеу
жеке (азаматтардың немесе заңды тұлғалардың меншігі);
мемлекеттік (федералдық және федерация субъектілерінің меншігі);
муниципалды (қалалық, ауылдық елді мекендердің және басқа муниципалитеттердің меншігі);
меншіктің өзге де нысандары (қайырымдылық және өзге де қорлардың меншігі). 
Дәріхана қызметінің ұйымдық-құқықтық нысандары-бұл кәсіпорын иелері арасындағы, сондай-ақ кәсіпорын мен басқа да шаруашылық жүргізуші субъектілер мен мемлекеттік билік органдары арасындағы қатынастарды қалыптастыру сипатын, шарттарын, тәсілдерін айқындайтын заңды, құқықтық, шаруашылық нормаларының кешені.
Коммерциялық ұйымдар болып табылатын заңды тұлғалар шаруашылық серіктестіктері мен қоғамдары, өндірістік кооперативтер, мемлекеттік және муниципалдық унитарлық кәсіпорындар нысанында құрылуы мүмкін. Коммерциялық ұйымдар – негізгі мақсаты пайда табу және оны қатысушылар арасында бөлу болып табылатын ұйымдар.
Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды көтерме және бөлшек саудада өткізу қағидаларын бекіту туралы
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 17 қыркүйектегі № ҚР ДСМ-104/2020 бұйрығы бойынша 
дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың айналысы саласындағы объектілер - дәріхана, оның ішінде Интернет арқылы өткізуді жүзеге асыратын дәріхана, денсаулық сақтау ұйымдарындағы дәріхана пункті, шалғайдағы ауылдық жерлерге арналған, дәріханадан ұйымдастырылған жылжымалы дәріхана пункті, дәріхана (дистрибьюторлық) қоймасы, дәрілік заттарды, медициналық бұйымдарды уақытша сақтау қоймасы, оптика дүкені, медициналық бұйымдар дүкені, медициналық бұйымдар қоймасы, дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды өндіру жөніндегі ұйымдар;
3. Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды көтерме саудада өткізуді дәріхана қоймаларында көтерме саудада өткізуге тиісті лицензия алған не 2014 жылғы 16 мамырдағы "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңында (бұдан әрі – Рұқсаттар және хабарламалар туралы заңы) белгіленген тәртіппен медициналық бұйымдар қоймасы арқылы қызметінің басталуы туралы хабарлаған дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың айналысы саласындағы субъектілер жүзеге асырады.
      4. Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды бөлшек саудада өткізуді дәріханаларда, дәріхана пункттерінде, жылжымалы дәріхана пункттерінде бөлшек саудада өткізуге тиісті лицензия алған не Рұқсаттар және хабарламалар туралы заңда белгіленген тәртіппен оптика және медициналық бұйымдар дүкендері арқылы қызметінің басталуы туралы хабарлаған дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың айналысы саласындағы субъектілер жүзеге асырады.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3-сұрақ. Фармацевтикалық ұйымдарды тіркеу және жарақтандыру.
Заңды тұлға мәртебесін алу үшін ұйым жергілікті өзін-өзі басқару органдарында тіркеуден өтуі керек. Олар ұйымды тіркейді, оған заңды тұлғалардың бірыңғай мемлекеттік тізіліміне (жеке кәсіпкерлер үшін жеке кәсіпкерлердің бірыңғай мемлекеттік тізілімі) енгізілетін тіркеу нөмірін береді, сондай – ақ меншік нысанын бекітеді. Ұйым мемлекеттік тіркеу туралы уақытша куәлік алады.
Тіркеу үшін ұйымдастыру қажет:
құрылтайшылардың қолы қойылған белгіленген нысандағы өтініш
хаттама және құрылтай шарты
дәріхана жарғысы
мемлекеттік бажды төлеу туралы құжат
Дәріхананы тіркеу жарғысында оның ұйымдастырушылары көрсетілген (мемлекеттік дәріханалар үшін – бұл мемлекеттік органдар; муниципалды дәріханалар үшін – жергілікті өзін – өзі басқару органдары; жеке дәріханалар үшін-әртүрлі заңды және жеке тұлғалар). Жарғыда дәріхананың мекен-жайы мен заңды мәртебесі тіркеледі, оның өз атауы бар мөрі және ұйымдық-құқықтық нысаны, бұрыштық мөртабаны, дербес балансы және банктегі есеп айырысу шоты көрсетіледі. Жарғыда дәріхананың міндеттері мен функциялары, сондай-ақ басқа да қызмет түрлері анықталады. Жарғы дәріхананың мүлкі мен қаражатын, дәріхананың құқықтарын, дәріхананы басқару тәртібін, басшының және ұжымның құқықтарын, жұмысқа қабылдау және жұмыстан шығару тәртібін, еңбекке ақы төлеу тәртібі мен кепілдіктерін, дәріхана қызметін бақылау тәртібін, оның есептілігін, қызметін тоқтату тәртібі мен себептерін айқындайды.
Бір құрылтайшы құрған заңды тұлға құрылтайшы бекітетін Жарғының негізінде әрекет етеді. Егер бірнеше құрылтайшылар болса, онда олардың арасында міндетті түрде құрылтай шарты жасалады, ол Жарғымен бірге тіркеу органдарына ұсынылады.
Құрылтай шарты-бұл заңды тұлға құруға міндеттенетін, оны құру бойынша бірлескен қызмет тәртібін, оған өз мүлкін беру шартын және оның қызметіне қатысуды анықтайтын ұйымның өкілдері арасында жазбаша түрде жасалған келісім.
Құрылтай шарты құрылтайшылар арасында пайда мен залалды бөлудің, заңды тұлғаның қызметін басқарудың және құрылтайшылардың оның құрамынан шығуының тәртібі мен шарттарын да белгілейді.
Тіркелгеннен кейін алынған уақытша куәліктің негізінде дәріхана банкте есеп айырысу шотын ашады. Шот ашу үшін ол есепке тұруы керек:
1) салық органдарында
2) мемлекеттік статистика органдарында
3) халықты жұмыспен қамту қорында
4) зейнетақы қорында
5) міндетті медициналық сақтандырудың аумақтық қорында
6) әлеуметтік сақтандыру қорында
Осыдан кейін дәріхана уақытша куәлікті мемлекеттік тіркеу туралы тұрақты куәлікке ауыстырады және осы сәттен бастап ресми түрде заңды тұлға ретінде жұмыс істейді. Алайда оның халыққа фармацевтикалық қызмет көрсетуді жүзеге асыруға әлі құқығы жоқ. Мұндай құқықты алу үшін әр дәріхана ұйымы аккредиттеуден, сертификаттаудан өтіп, фармацевтикалық қызметке лицензия алуы керек.
АККРЕДИТТЕУ-бұл фармацевтикалық қызметтің орны мен шарттарының дәрілік көмек пен қызметтерді ұйымдастыруға қойылатын белгіленген талаптарға сәйкестігін айқындайтын процесс. Аккредиттеуден кейін дәріхана және онда жұмыс істейтін мамандар сертификаттаудан өтеді.
Сертификаттау-бұл қызмет шарттарының (ұйымдар үшін) немесе дайындық деңгейінің (мамандар үшін) белгіленген стандарттарға сәйкестігін растайтын сертификат алу процесі.
Аккредиттеу мен сертификаттаудың мақсаты халыққа қызмет көрсету сапасының кепілі болып табылады. Жаңадан ашылған дәріхана ұйымын аккредиттеу, сертификаттау және лицензиялауды бір уақытта Ресей Федерациясының аумағындағы арнайы уәкілетті атқарушы органдар жүзеге асырады.
Дәріхана ұйымы сертификат пен лицензия алғанға дейін ұйымның біліктілік құрамын, фармацевтикалық қызметтің тиісті түрлерінде қолданыстағы НД бар-жоғын, санитариялық-гигиеналық нормалардың, өрт қауіпсіздігі мен күзет іс-шараларының, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы, сауда және фармацевтикалық өнімді өткізу қағидаларының сақталуын, тауарларға сапа сертификаттарының болуын тексеру жүргізіледі.
Ұйымның қолданыстағы стандарттарға сәйкестігін тексеру үшін лицензиялау органдары келісімшарт негізінде тәуелсіз сарапшыларды тартады, олар жоғары фармацевтикалық білімі бар тәжірибелі мамандар болып табылады. Сараптамалық тексеру қорытындысы бойынша сараптама актісі жасалады. Дәріхана ұйымын сертификаттау нәтижесінде қызмет шарттарының белгіленген стандарттарға сәйкестігін аккредиттеу сертификаты беріледі.
Медициналық қызметті лицензиялау кезінде қойылатын біліктілік талаптары (бұдан әрі - біліктілік талаптары) мыналардың болуын қамтиды:
      1) үй-жайға немесе ғимаратқа меншік немесе жалға алу немесе мемлекеттік мүлікті сенімгерлікпен басқару құқығын куәландыратын құжаттармен расталған (салыстыру үшін түпнұсқасын ұсынбаған жағдайда нотариат куәландырған) меншік немесе жалға алу немесе мемлекеттік мүлікті сенімгерлікпен басқару құқығындағы үй-жай немесе ғимарат және көрсетілген үй-жайдың немесе ғимараттың қабаттық жоспары;
      2) мәлімделетін медициналық қызметтің кіші түрлеріне сәйкес медициналық және (немесе) арнайы жабдықтар, аппаратуралар мен құрал-саймандар, аспаптар, жиhаздар, мүкәммал, көлік және басқа құралдар;
      3) осы біліктілік талаптарына қосымшаға сәйкес медицина қызметкерлері туралы мәліметтермен расталатын медицина қызметкерлерінің штаты;
      4) мәлімделетін медициналық қызметтің кіші түрлеріне сәйкес тиісті білім;
      5) мәлімделетін медициналық қызметтің кіші түрлері бойынша соңғы 5 жылда мамандануы немесе жетілдірілуі және біліктілігін арттырудың басқа түрлері;
      6) жеке тұлғаларда мәлімделетін медициналық қызметтің кіші түрлері бойынша мамандығы бойынша кемінде 5 жыл жұмыс өтілі;
      7) маманның тиісті сертификаты.