Өндірістік микроклимат: микроклиматтың адам ағзасына әсерін бағалау және микроклимат көрсеткіштері бойынша еңбек жағдайларын жіктеу

Жоспар:
´Кіріспе 
´Микроклимат
´Негізгі бөлім 
´Микроклимат параметрлері 
´Ауа температурасы 
´Ауа ылғалдылығы 
´Терморегуляция және жылу бөлу
´Өндірістік микроклиматтың жұмысшылардың денсаулығына әсері.
´Өндірістік микроклимат параметрлерін гигиеналық нормалау. Санитарлық нормалар.
´Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Микроклимат
Микроклимат - жер бедерінің ерекшеліктеріне байланысты шағын кеңістіктердегі климаттық ерекшеліктер. Қауіпсіз, жоғары өнімді және сау еңбектің бірден бір қажетті шарты болып өндірістік ғимараттардағы жұмыс зонасының қалыпты микроклиматын қамтамассыз ету табылады. Жұмысшы аймақтағы ауаның құрамдық жағдайтемпературамен, ылғалдылықпен, қысыммен, қозғы алысымен және сәулеленуімен мінезделеді. Осы факторлардың әр түрлі қосынды мөлшері жұмысқа жағымды және жағымсыз жағдайлар туғызуы мүмкін.
Микроклимат параметрлері:
Өндірістік ғимараттардағы микроклимат немесе метеорологиялық шарттар 12.1.005-88 МемСТ тына сәйкес келесі параметрлермен анықталады:
 жұмыс орнындағы 
 - температура
 - салыстырмалы ылғалдылық, ауа қозғалысының жылдамдығы мен қоршаушы беттердің температурасы (жылулық сәулеленулер).
Ауа температурасы
Ауа температурасының гигиеналық маңызы оның тікелей адамның жылу алмасуына әсер етуінде. Термореттегіш орталық үздіксіз ағзаның жылулық жағдайын бақылайды. Ол қоршаған ортаның температурасымен үйлесімде болуы керек. Бұл бұлшықет, қантамыр жүйесі және биохимиялық реакциялармен іске асырылады. Жоғары температура дененің жылу беру мүмкіндігін шектеп, жылуреттеуге күш түсіреді. Жылу реттеу механизмі температураның оптималды шамадан көп мөлшердегі ауытқуына аз уақыт төзуге мүмкіндік береді. Термореттеу шегі шектеулі: оның механизміне күш түсу ағзаның жылу тепе - теңдігін бұзады. Бұл денсаулыққа зиян келтіреді. Ағзаға +10 0 -нан -10 0 -қа дейінгі субнормалық температураның әсері туралы қызықты мәліметтер бар. Осындай салқындауда суық тиу аурулары бұдан төмен температураға қарағанда жиі дамиды. Субнормалық температуралар әлсіз тітіркендіргіш болып табылады да тез арада термореттегіш реакцияны тудыра алмайды. ЖРВИ эпидемиясының маусымдылығын осымен түсіндіруге болады. Бөлме температурасын нормалауды оның арналуы мен қандай географиялық ендікте орналасқынын (орташа маусымдық сыртқы температура) есепке ала отырып жүргізеді
Ауа ылғалдылығы.
Ауа ылғалдығы деп оның су буымен қанығу деңгейін айтады. Гигиенада микроклиматты бағалауда ауа ылғалдылығын өлшеудің бірнеше түрі қолданылады. Бұл абсалютті, максималдық, салыстырмалы ылғалдылық, қанығу тапшылығы, ылғалдылықтың физиологиялық тапшылығы және шық нүктесі.
Абсолютті ылғалдылық – бақылау сәтіндегі 1 м 3 ауадағы грамм есебімен су буларының мөлшері.
Максималдық – бақылау сәтіндегі температурада 1 м 3 ауаны толық қанықтыруға қажетті грамм есебімен ауа буларының саны. Салыстырмалы – абсолютті ылғалдылықтың пайыз бойынша максималдыққа қатынасы.
Қанығу тапшылығы – максималдық мен абсолютті ылғалдылық арасындағы айырмашылық.
Ылғалдылықтың физиологиялық тапшылығы – бақылау сәтіндегі 37 0 С температурада (дені сау ересек адамның орташа дене температурасы) максималдық және абсолютті ылғалдылық арасындағы арифметикалық айырмашылық. 
Терморегуляция және жылу бөлу
Физикалық терморегуляция жылу сәулеленуінің өзгеруі (жылу сәулесінің берілуі), конвекция (дене қыздырған ауаны араластыру) және терінің және өкпенің бетіндегі судың булануы салдарынан жылу берілудің төмендеуі немесе жоғарылауы арқылы жүреді. Физиологиядағы жылу беру, тіршілік әрекеті процестерінде бөлінетін жылудың организмнен қоршаған ортаға ауысуы.
Өндірістік микроклиматтың жұмысшылардың денсаулығына әсері.
Кәсіпорындар мен ұйымдар санитарлық ережелермен белгіленген өндірістік үй-жайларда микроклимат параметрлеріне (ауа температурасы, ауа жылдамдығы, ауаның салыстырмалы ылғалдылығы) қойылатын талаптарды жиі орындамайды. Өндірістік үй-жайларда ауаның төмен температурасы, негізінен, жұмыс берушілердің жылу шығындарын үнемдеуге деген ұмтылысына байланысты. Кеңсе қызметкерлері ауа температурасының төмендігіне қолайсыз әсер етеді, өйткені олар күн сайын салқындататын микроклиматта болуға мәжбүр болады және жылу шығынын физикалық жұмыспен толтыра алмайды. Төмен температуралық жағдайда жұмыс жасау иммунитеттің төмендеуіне әкеледі, бұл адамды жұқпалы ауруларға осал етеді. Жұмыс орындарындағы ауа температурасының жоғарылауы сирек кездеседі және, әдетте, жылу көздеріндегі желдету жүйелерінің болмауымен немесе жұмыс істемеуімен байланысты.
Қыс мезгілінде жылытылатын өндірістік үй-жайларда ауаның салыстырмалы ылғалдылығының төмендеуі байқалады, бұл ауыз қуысының, мұрынның және көздің шырышты қабаттарының құрғауына, иммунитеттің төмендеуіне әкеледі, бұл респираторлық аурулардың пайда болуына ықпал етеді (ЖРВИ, тұмау және т.б.).  Сонымен қатар, ауаның төмен ылғалдылығында ұзақ уақыт болу терінің ерте қартаюына әкеледі. Өндірістік факторлардың (микроклимат параметрлері) қызметкерлердің денсаулығына кері әсерін болдырмау үшін жұмыс беруші МІНДЕТТІ: Жұмыс орындарында температураның, ылғалдылықтың және ауа жылдамдығының параметрлерін белгіленген гигиеналық нормалар шеңберінде қамтамасыз ету; Егер жұмыс орнында микроклиматтың рұқсат етілген параметрлерін қамтамасыз ету техникалық мүмкін болмаса, жұмыс беруші қосымша шаралар қабылдауға міндетті: қолайсыз микроклиматта жұмыс уақытын қысқарту, жылу оқшаулағыш жеке қорғаныс құралдарын шығару, жұмысшылардың жылыту орындарының болуын қамтамасыз ету және т.б.
Өндірістік микроклимат параметрлерін гигиеналық нормалау. Санитарлық нормалар.
Өндірістік үй-жайлардың микроклиматына арналған санитарлық стандарттар өндірістік үй-жайлардың жұмыс аймағы үшін оңтайлы және рұқсат етілген микроклиматтық жағдайларды белгілейді.  Қабылданатын микроклиматтық жағдайлар дененің жылу күйін физиологиялық мүмкіндіктер шегінен шықпай сақтауға мүмкіндік береді және сонымен бірге денсаулыққа зиян келтірмейді.  Керісінше, оңтайлы микроклиматтық жағдайлар жылулық жайлылық сезімін қамтамасыз етеді және өнімділіктің жоғары деңгейіне алғышарттар жасайды.
Микроклимат параметрлерінің оңтайлы және рұқсат етілген мәндері орындалатын жұмыстың ауырлығын және жылдың кезеңдерін ескере отырып белгіленеді.  Дененің энергия тұтынуымен сипатталатын жұмыс ауырлығымен келесі категорияларға бөлінеді: жеңіл физикалық жұмыс (I санат) энергияны тұтыну 120 ккал / сағ дейін (Ia санаты) және 120-дан 150 ккал / сағ дейін (Ib санаты) болатын әрекеттерді қамтиды.  Ia санатына отыру кезінде орындалатын жұмыстар жатады және физикалық күш салуды қажет етпейді.  I6 санатына отыру, тұру кезінде орындалатын немесе жүрумен байланысты және кейбір физикалық стресстермен бірге жүретін жұмыстар жатады;
орташа ауырлықтағы физикалық жұмыс (II санат) энергияны тұтыну 150-ден 200 ккал / сағ (IIа санаты) және 200-ден 250 ккал / сағ (IIb санаты) құрайды.  IIa санатына серуендеуге, ұсақ (1 кг-ға дейін) өнімдерді немесе заттарды орнында немесе отырған күйінде қозғалтуға және белгілі бір физикалық күш салуды қажет ететін жұмыстар жатады.  IIb санатына тұру кезінде орындалатын, жаяу жүруге, кішігірім (10 кг-ға дейін) салмақты көтеруге байланысты және орташа ауырлық күшімен жүретін жұмыстар жатады; ауыр физикалық жұмыс (III санат) тұрақты қозғалыспен және маңызды (10 кг-нан астам) салмақты көтерумен байланысты және үлкен физикалық күш жұмсауды қажет етеді;  энергияны тұтыну 250 ккал / сағ.
Өндірістік үй-жайлардың жұмыс аймағындағы температураның, салыстырмалы ылғалдылықтың және ауа жылдамдығының оңтайлы және рұқсат етілген көрсеткіштері тиісті құжаттарда келтірілген мәндерге сәйкес келуі керек.  Кабиналарда, технологиялық процестердің пульттері мен басқару бекеттерінде, компьютерлік бөлмелерде, сондай-ақ басқа бөлмелерде, жүйке-эмоционалды стресске байланысты операторлық типтегі жұмыстарды орындау кезінде ауа температурасының оңтайлы мәндері (22-24 ° C), оның салыстырмалы  ылғалдылық (40-60%) және қозғалыс жылдамдығы (0,1 м / с аспайды).
Оңтайлы микроклимат индикаторларын қамтамасыз ету кезінде құрылымдардың (қабырғалардың, еденнің, төбенің) немесе құрылғылардың жұмыс аймағын қоршайтын ішкі беттердің температурасы, сондай-ақ технологиялық жабдықтың немесе оның қоршау құрылғыларының сыртқы беттерінің температурасы ауа температурасының оңтайлы мәндерінен 2 ° С жоғары болмауы керек. Қоршау құрылымдарының ішкі беттерінің температурасы ауа температурасының оңтайлы мәндерінен төмен немесе жоғары болған кезде, жұмыс орындары олардан кемінде 1 м қашықтықта шығарылуы керек. Барлық жағдайда типтік жарақаттардың алдын алу мақсатында технологиялық жабдықтың немесе оны қоршайтын құрылғылардың қыздырылған беттерінің температурасы 45 ° C-тан аспауы керек.