Еңбекті қорғаудағы психофизиологиялық факторлардың рөлі. Еңбектің жалпы сипаттамасы. Еңбектің ауырлығы мен қарқындылығы, оларды бағалау. Жұмыс қабілеттілігі, оның кезеңдері және жандануы. Еңбек және демалыс режимі

13. Еңбекті қорғаудағы психофизиологиялық факторлардың рөлі. Еңбектің жалпы сипаттамасы
Психофизиологиялық қауіпті және зиянды өндірістік факторлар әсер ету сипаты бойынша шамадан тыс дене жүктемелері және нейропсихиатриялық шамадан тыс жүктемелер болып бөлінеді.Физикалық жүктеме материалдардың, жартылай фабрикаттардың, дайын өнімдердің және т.б. қажетті қашықтыққа қозғалуымен байланысты болуы мүмкін және динамикалық жүктемені анықтайды. Статикалық жүктеме жұмысшының бүкіл денені немесе дененің жеке бөліктерін жылжытпай күш салу қажеттілігінен туындайды. Ол ұсталған жүктің салмағымен (қолданылатын күш мөлшері) және ұстау уақытымен анықталады.
14. Еңбектің ауырлығы мен қарқындылығы, оларды бағалау. Жұмыс қабілеттілігі, оның кезеңдері және жандануы
Еңбектің ауырлығы –адам организмінің функцияларына түсетін жұмыстың ауырлығын сипаттауды айтады. 
Еңбектің кернеулігі – көбінесе жүйке жүйесіне түсетін және психоэмоционалдық жағдаймен анықталуды айтады. 
Еңбек қарқындылығы, еңбек кернеулігінің дәрежесі, яғни белгілі бір уақыт аралығында өндіріс процесінде қызметкердің жұмсайтын еңбек мөлшері. Және т. б. шамасы: жұмыс уақытын пайдалану тығыздығының дәрежесіне; еңбек процесінде қажетті физикалық және жүйке-ақыл-ой күш-жігеріне; еңбек әрекеттерінің қайталану жиілігіне (қарқынына); орындалатын еңбек функциялары мен қызмет көрсетілетін объектілердің (машиналар және т.б.) санына байланысты. Адамның жұмыс қабілеттілігі-бұл физикалық немесе ақпараттық жұмыстың арқасында жұмыс жүйесінің нәтижесіне қосқан үлесін барынша арттыру үшін денені оңтайлы жұмыс күйінде ұстау мүмкіндігі.
15. Еңбек және демалыс режимі
Жұмыс уақытын нормалау және есепке алу жұмыс берушінің негізгі міндеттерінің бірі болып табылады. Кәсіпорында өндірістік процесс тиімді болып, ал қызметкерлердің заңды құқықтары мүлтіксіз сақталуы үшін осындай еңбек және демалыс режимін белгілеу маңызды.
Кәсіпорынның және оның жекелеген бөлімшелерінің жұмыс кестесін қалыптастыру кезінде:
1)Жұмыс күндері мен ауысымдардың қалыпты ұзақтығынан асырмаңыз. Жалпы норма аптасына 40 сағатты құрайды. Егер ұйымда ауысымдық жұмыс кестесі қолданылса, жұмыс және демалыс режимін ағымдағы кезеңдегі өңдеу келесі кезеңдегі кемшіліктермен толығымен өтелген кезде жұмыс уақытының жиынтық есебі арқылы бақылауға болады.
2)Түскі үзіліс күніне 4 сағаттан артық жұмыс істейтін барлық қызметкерлерге беріңіз. Егер технологиялық себептерге байланысты мұндай үзіліс мүмкін болмаса, жұмыс орнында дұрыс тамақтану үшін жағдай жасаңыз. Түскі үзіліс кем дегенде жарты сағатқа және екі сағаттан аспауы керек.
3)Қызметкерлердің жекелеген санаттарына арнайы үзілістер беріңіз: қыста ашық ауада жұмыс істейтін қызметкерлерге — демалу және жылыту үшін, бір жарым жасқа дейінгі балалардың аналарына — баланы тамақтандыру үшін, компьютерде жұмыс істеген кезде — кернеуді және көздің шаршауын жеңілдету үшін және т. б.
4)Апта сайынғы демалыстың ұзақтығын қадағалаңыз. Жұмыс режиміне қарамастан, ол бес күндік, алты күндік немесе икемді кесте болсын, әр қызметкер аптасына бір рет кем дегенде 42 сағат тынығуы керек.
5)Қызметкерлерді демалыс және мереке күндері жазбаша келісімінсіз жұмысқа тартпаңыз. 
6)Әр қызметкерді жылына бір рет кем дегенде 28 күн ақылы демалысқа жіберіңіз. Демалыс кезінде оның жұмыс орнын және орташа жалақысын сақтаңыз. Екі немесе одан да көп жыл қатарынан демалыс бермеу, жазбаша келісімінсіз демалыстан шығару және бүкіл демалысты немесе оның бір бөлігін ақшалай өтемақымен алмастыру, егер мұндай ауыстырудың нәтижесінде қызметкердің иелігінде 28 демалыс күнінен аз уақыт қалса, заңды елеулі бұзушылық болып саналады.